WKOD-Tuisblad | Tot u diens | Ministerie | WKOD se A-Z-Soekgids

TAALBELEID VIR PRIMêRE SKOLE
IN DIE WES-KAAP
November 2002
This document is also available in English:  Language Policy in the Primary Schools of the Western Cape


INHOUDSOPGAWE

  1.  Afkortings, definisies en verklarings
  2.  Uitvoerende opsomming
  3.  Voorwoord
  4.  Inleiding
  5.  Bevindings: Navorsingstake 1 tot 6
  6.  Aanbevelings
  7.  Slotsom
  8.  Aanbevole implementeringsplanne
  9.  Die voorgestelde invoer van 'n Derde Taal
10.  Bylae: Navorsingsverslae | Taakspanlede | Advieskomiteelede
(Hierdie dokument is aangepas vir gebruik via die Internet.  Laas opgedateer op 4 Februarie, 2003)

Die Wes-Kaap Onderwysdepartement verwelkom enige kommentaar oor die verslag.  Kyk hier vir verdere inligting.


Aanbevelings


Blitsskakel na:  Sentrale aanbevelings | Afgeleide aanbevelings | Geïmpliseerde of latente aanbevelings

Die aanbevelings word in drie kategorieë verdeel, naamlik sentrale, afgeleide en geïmpliseerde aanbevelings.

1. 

SENTRALE AANBEVELINGS

 


Die Taakspan (TS) plaas bo-aan die Verslag twee sentrale aanbevelings waaruit al die ander aanbevelings en implikasies voortspruit. Hierdie aanbevelings word presies en ondubbelsinnig geformuleer om, onder andere, voorstelle te maak oor hoe die bewoording van die oorspronklike opdrag aan die TS gewysig kan word. Gevolglik word die volgende twee aanbevelings gemaak:

 


  1      

Dat die beleid van moedertaalgebaseerde tweetalige onderwys in graad R tot 6 in alle primêre skole van die Wes-Kaapprovinsie vanaf 2004-2005 geïmplementeer moet word

  2      

Dat aansporingsmaatreëls daargestel word om alle kinders te lei om die keuse uit te oefen om die derde amptelike taal van die Provinsie as hulle tweede bykomende taal (TBT) te neem

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

(i)

Getuienis ter ondersteuning van die sentrale aanbevelings

Vier kategorieë faktore wat as motiverings dien vir die sentrale aanbevelings word hieronder beskryf en breedvoerig behandel:

Sosio-ekonomiese en politieke faktore

Beide die PanSAT-MarkData Oorsig van 2000 en die Taakspan se oorsig van die Wes-Kaap gee 'n duidelike aanduiding dat die meerderheid (tot 84%) van ouers sou wou hê dat hulle kinders in hulle moedertaal en Engels onderrig moet word, indien moontlik. Ons is die mening toegedaan dat hierdie die deurslaggewende statistiek uitmaak vanuit die gesigspunt van 'n voorspelling van die sukses van die implementering van MT-gebaseerde tweetalige onderwys.

Die Taal-in-onderwysbeleid (1997) en ook die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring oor die Leerarea Tale voorsien albei die nasionale beleids- raamwerk, wat op die taalbepalings van die Grondwet gebaseer is, vir die implementering van MTO. Hierdie standpunte is in die afgelope maande versterk deur sterk bewoorde beginselstellings afkomstig van die nasionale Minister van Onderwys asook deur die Waardes-in-onderwys-oefening.

Op die vlak van provinsiale taalbeleid dra die aktiwiteite van die Wes-Kaap Taalkomitee daartoe by om 'n klimaat te skep waarin al drie amptelike tale van die provinsie gestabiliseer word en begin om die "gelyke aansien" wat in die nasionale Grondwet aangekondig is, te geniet. Op nasionale vlak is die inisiatief van die Minister van Kuns, Kultuur, Wetenskap en Tegnologie om die Nasionale Taalbeleid en -plan op die Wetboek te plaas, op die punt om verwesenlik te word. Hierdie ontwikkelings, saam met ander op hierdie terrein, vorm noodsaaklike buitemuurse voorwaardes vir die suksesvolle implementering van MTO.
 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Regsfaktore

Die Staatsregsadviseur het bevestig dat daar regtens geen beswaar teen die invoer van MTO is nie.

In die besonder bevestig regsmening dat die WKOD volmag het om nuwe wetgewing te skep wat huistaal verpligtend maak, ondanks die bevoegdheid wat aan die beheerliggame van openbare skole verleen is om die taalbeleid van die skole te bepaal. Hierdie reg (van SBL'e) is onderworpe aan die Grondwet, die SA Skolewet, en enige toepaslike provinsiale wet. Die Wes-Kaapse Provinsiale Wet op Skoolonderwys (1997), artikel 3, subartikels (1) en (2) verleen aan die LUR magte vir die bepaling van die beleid wat gevolg moet word in verband met onderwys in die provinsie, met die voorbehoud dat "elke leerder die reg tot moedertaalonderrig moet hê, met inbegrip van die reg om sy of haar moedertaal as 'n vak te neem, in soverre dit redelik uitvoerbaar is". (Sien Bevindings, Navorsingstaak 6.)

Huidige wetgewing laat die Departement toe om die beleid om drie tale verpligtend te maak, te implementeer omdat dit in ooreenstemming is met die Grondwet, die SA Skolewet en die Wes-Kaapse Provinsiale Wet op Skoolonderwys.

LW:  Om redes wat elders in hierdie Verslag aangedui word, is die Taakspan nie 'n voorstaander van verpligte MTO nie.
 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Opvoedkundige faktore

Op beide a priori- en empiriese gronde, stem die meeste navorsers saam dat moedertaalonderwys kognitiewe voordele vir skoolleerders inhou, veral in die eerste jare van die primêre skool. Die meeste studies ondersteun ook die bewering dat tweetalige onderwys aan kinders veelvuldige kognitiewe voordele bo eentalige onderwys aan kinders inhou.

Sommige navorsers sê uitdruklik, en die meeste ander impliseer, dat MTO kinders se gevoel van eiewaarde en identiteit bevestig. Kinders wat MTO ontvang, toon verhoogde en lewendiger deelname in die klaskamerproses en hulle vlakke van self-versekering asook hulle kritiese verbintenis met hulle onderwyser is hoër.

Die meeste moderne navorsing bevestig die aanname dat 'n deeglike grondslag in die moedertaal bevorderlik is vir die aanleer van bykomende tale. Dit ondersteun ook die intuïsie dat kinders wat verplig word om te leer deur middel van 'n taal wat hulle nie verstaan nie, in die meeste gevalle uitermate benadeel word en die agterstand nie kan inhaal nie.

Volgens navorsing benodig die meeste kinders ten minste 12 jaar om bedrewe in die T1 te word, en vandaar die behoefte aan 'n minimum van 7 jaar primêre skoling in die T1.

'n Onlangse studie van die matriekeksamenuitslae van die jaar 2000 in die Wes-Kaap lewer afdoende bewys dat kandidate wat in hulle T1 (Engels of Afrikaans) onderrig en geassesseer is, onvergelyklik beter gepresteer het as daardie kandidate (hoofsaaklik Xhosa T1-sprekers) wat in hulle EAT (hoofsaaklik Engels) onderrig en geassesseer is. Daar was individuele uitsonderings, en hoewel daar nie beweer word dat taalmedium die enigste kousale faktor is nie, is hierdie korrelasie besonder veelseggend.
 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Finansiële faktore

Die TS het aanbeveel dat 'n omvattende koste-analise van sy voorstelle onderneem word en die bevindings van hierdie oefening kan nie vooruitgeloop word nie. Etlike betekenisvolle aanwysers wat egter uit hierdie navorsing na vore gekom het, word hieronder opgesom:

Terwyl daar geargumenteer kan word dat multitaalonderwys en in ons konteks, MTO, noodwendig duurder is as eentalige onderwys, afgesien van die TOL, is daar in verskeie kontekste in verskillende dele van die wêreld bewys dat dit 'n wanbegrip is.

Navorsing bewys dat die salariskomponent van die onderwysbegroting, wat die grootste kategorie van uitgawe is, feitlik onveranderd bly as taalmediumbeleid verander word, aangesien hierdie skuif nie enige noemenswaardige skep van nuwe poste impliseer nie.

Twee bykomende (en beslissende) oorwegings word voorgelê vir 'n behoorlike evaluering van koste. Dit hou verband met die feit dat enige onderwyshervorming 'n aanvanklike uitgawe noodsaak. Taalmediumhervorming is geen uitsondering wat dit betref nie en koste moet ook nie beskou word as slegs 'n ideële ekonomiese of finansiële kategorie nie. Die sosiale implikasies van die vermorsing wat duidelik in die huidige stelsel blyk, gesien in die lig van die hoë uitsak-, herhaal-, druip- en onderwyseruitbrandsyfers, en die gepaardgaande sosiale vervreemding, moet as 'n faktor by besluitneming in aanmerking geneem word. Aangesien taalmediumbeleid nie gesien kan word as die enigste rede vir die mislukking van die stelsel nie, kan dit nie betwyfel word nie dat dit een van die hoofoorsake is.
 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

(ii) 

Faktore wat implementering sal strem

Drie kategorieë van faktore wat die potensiaal het om die implementering van die voorgestelde beleid te strem, is die volgende:

Belanghebbendes se onverskilligheid en weerstand

Die negatiewe gesindhede teenoor MTO waarna daar in hierdie Verslag verwys word, veral onder Xhosa- en sommige Afrikaanssprekende ouers, vorm 'n inhiberende faktor wat sistematies en konsekwent aandag sal moet kry as die beleid met sukses geïmplementeer moet word. In hierdie verband behoort bewusmakingsveldtogte en die beklemtoning van die geleidelike infasering van die beleid sowel as die vestiging van die begrip van moedertaalgebaseerde tweetalige onderwys afdoende middels vir die doel te wees.

Na verwagting sal sistemiese oorbelading net so 'n inhiberende faktor wees. In die lig van die feit dat hierdie taalmediumhervorming gelyklopend is met die implementering van die maatreëls wat in die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklarings aanbeveel word, kan daar verwag word dat opvoeders, sowel as verskeie vlakke van bestuurspersoneel, 'n gevoel kan ontwikkel dat hulle oorbelas word. Hierdie kritieke saak sal by wyse van versigtige beplanning, opleidings- en heropleidingskursusse en aansporingsmaatreëls, asook deur die publikasie van die uitslae van goeie praktyk, aangepak moet word. Skoolbeheerliggame sal spesiale aandag moet geniet aangesien hulle die uiters belangrike funksie het om die taalbeleide van hulle besondere skole te bepaal.
 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Bestaande taalbeleid en -praktyk in skole

Die Taal-in-onderwysbeleid wat op 14 Julie 1997 bekendgemaak is, bly grootliks onbekend en word, op enkele uitsonderings na, nie geïmplementeer nie. Ook het die meeste onderwysers, as professionele persone, die neiging om die bekende te behou eerder as om die onbekende op die proef te stel. Verder tree die diepgewortelde tendens onder ouers, onderwysers en beleidsmoniteringspersoneel om die verskralende oorgang na Engelsmedium-onderrig as die natuurlike en wenslikste onderwysstrategie te beskou, sterk na vore as 'n potensiële hindernis in die weg van suksesvolle implementering. Veldtogte vir bewusmaking, aangevul deur voorbeelde van goeie modelle wat die voordele van MTO illustreer, sal geleidelik die oorblyfsels van beleide van die onlangse en verderliggende verlede uit die weg ruim.

Die algemene beskouing van Xhosa-sprekende onderwysers dat dit moeilik en selfs onmoontlik is om in die intermediêre en senior fase in die moedertaal onderrig te gee, sal met beslistheid teengewerk moet word. Afgesien van rolmodelle en die goeie praktyk om sleutelonderwysers as uitgangspunte te gebruik, sal daar voortdurend aandag gegee moet word aan aanvaarbare wyses om geskikte terminologie in kritieke vakke soos Wiskunde, Skeikunde, Fisika en Biologie te ontwikkel.

Indien voordiensopleiding en -ontwikkelingskurrikulums en, meer pertinent, die werklike praktyk van HOI's in gebreke bly om toekomstige opvoeders voor te berei op 'n tweetalige onderwysstelsel, sal alle pogings om die verandering teweeg te bring ongedaan gemaak word. Geïnspireerde leierskap van die voorpunt af, sowel as aansporingsmaatreëls en die blootstelling van belangrike besluitnemers aan goeie praktyk in Suid-Afrika en ander veeltalige lande met tweetalige onderwysstelsels, sal help om die situasie om te draai indien die infasering van die beleid op 'n sensitiewe dog ferm wyse hanteer word.
 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Tekorte aan bronne

Sommige van hierdie probleme kom voor binne die grense van onderwys-spesifieke beplanning en voorsiening. Die oorgeërfde ongelyke verdeling van bronne onder die skole in die Wes-Kaap sal op 'n besliste wyse reggestel moet word aangesien die geprojekteerde implementering van die taalmediumbeleid sal lei tot eise om addisionele bronne sowel as 'n algeheel nuwe benadering tot die toekenning van bronne. Herontplooiing ter wille van 'n meer relevante aanpassing tussen die taalbevoegdheid van die opvoeders en die taalprofiel van die kinders by besondere skole en in sekere distrikte, sal 'n groot probleemfaktor wees. Van die kwessies wat uit die nuwe situasie voortvloei, sal opgelos kan word deur middel van die groepering van skole of die samevoeging van twee skole, 'n proses wat reeds spontaan in sommige gemeenskappe begin het. Ander aspekte van die probleem van ongelyke verdeling van bronne lê buite die enger veld van onderwysbeleid. Dit lê op die terrein van makro-sosiopolitiese beleid en vereis om hierdie rede geïntegreerde, interdepartementele beplanning, bv. waar nuwe skole gevestig word.
 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

2. 

AFGELEIDE AANBEVELINGS


  Opvoeders

  2.1      

Dat in samewerking met die HOI's en geskikte NROO's, 'n omvattende reeks kursusse vir die professionele opleiding, ontwikkeling en reoriëntasie van (taal-) opvoeders onmiddellik ontwerp en geïmplementeer word. Hierdie kursusse sal in tydsduur en fokus verskil en sal een of meer aspekte van taalkennis, -bevoegdheid en pedagogie dek.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Indien die taalgereedheid en taaldoeltreffendheid van opvoeders as maatstaf gebruik word, het verskeie gebreke uit hierdie ondersoek na vore gekom. Dit hou verband met elk van die tale as eerste taal (T1), beide as TLO en as 'n vak; maar ook met elk as tweede taal (Add 1) en derde taal (Add 2). Die gebreke is duideliker in sommige gevalle, soos byvoorbeeld in die geval van opvoeders in eks-HvV- en eks-KOD-skole wat weinig kennis van Xhosa het, of opvoeders in eks-DOO-skole wie se bevoegdheid in Engels as 'n TOL benede standaard is. Verbetering in die gehalte van onderwys word aangebied as een van die gewenste uitkomstes van hierdie beleidsinisiatief, en aangesien taal ten grondslag lê van alle leeraktiwiteit, is dit gebiedend noodsaaklik dat onderwyseropleidings- en -ontwikkelingsprogramme ingestel moet wees op betekenisvolle verbetering en modernisering in ooreenstemming met die huidige teorie en praktyk.

Hierdie navorsing het ook getoon dat baie min opvoeders opgelei is om tweetalig of in 'n dubbelmediumkonteks onderrig te gee, en onderwys- en ontwikkelingsprogramme sal weer aangepas moet word sodat dit mettertyd die norm sal kan wees.


  2.2      

Dat 'n ontplooiingstrategie wat die steeds toenemende wanaanpassing tussen leerders en opvoeders ten opsigte van die primêre taal en die TLO sal beëindig en omkeer, bedink en onderhandel word om skole in staat te stel om die verpligtinge inherent aan die sentrale aanbevelings na te kom.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Eerstens dui hierdie Verslag daarop dat daar 'n aansienlike verskuiwing oor die grense van vorige rasseskeidings heen is, sowel as in die taalbeleid van baie skole, hoofsaaklik na Engels toe. Daar is weinig bewyse van enige ooreenkomstige verskuiwing of aanpassing in die opvoederkomplement van skole. So byvoorbeeld het baie skole van die eks-KOD- en eks-HvV-skole sektor wat Xhosa-sprekende leerders ingeskryf het, in gebreke gebly om ook leerkragte met Xhosa as primêre taal aan te stel. Die redes hiervoor is onder meer 'n krimpende personeelkomplement as gevolg van rasionalisasie, ongunstige ekonomiese omstandighede wat die skep van addisionele SBL-poste onbekostigbaar maak; of 'n negatiewe gesindheid teenoor Xhosa as 'n taal. Verder, waar Xhosa-sprekende opvoeders wel aangestel word, geskied dit dikwels op deeltydse of hulponderwyserbasis. Om persoonlike sowel as professionele redes is hierdie praktyk onaanvaarbaar as langtermynoplossing.

Tweedens is Engels, wat die skool se TLO vanaf graad 4 vir die oorgrote meerderheid opvoeders in die eks-DOO-sektor is, 'n tweede of selfs derde taal. Skole is dikwels sonder 'n opvoeder met T1-bevoegdheid in die TLO.

Om hierdie en ander redes is dit duidelik dat daar 'n mate van stimulus vanaf die Departement moet wees om 'n meer gelyke verspreiding van menslike hulpbronne te weeg te bring. Die goed beplande en regverdige ontplooiing van nuutgekwalifiseerde opvoeders bied een so 'n geleentheid. As gevolg van die dalende tendens in inskrywings oor die afgelope 2-3 jaar en aangesien Xhosa-sprekende studente feitlik nie in onderwysopleidings-programme gevind word nie, is daar 'n behoefte aan 'n kragdadige werwingsinisiatief met duidelike doelwitte, soos byvoorbeeld die voorsiening van aansporingsmaatreëls in die vorm van beurse.


  2.3      

Dat voorsiening gemaak word vir die besondere behoeftes van dowe leerders deur 'n elementêre kennis van Gebaretaal as 'n voorvereiste in programme vir die professionele onderrig en ontwikkeling van alle opvoeders in te sluit. As 'n beginpunt behoort alle opvoeders vertroud te wees met die Eerste 200 Basiese Gebare in leerstof, 'n inligtingstuk wat uitgegee is deur die Instituut vir Dowes te Worcester.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Hierdie Verslag beklemtoon die huidige onhoudbare situasie met betrekking tot dowes se taalregte, naamlik dat baie min van die opvoeders wat met dowe leerders werk, enige kennis dra van Gebaretaal. Hierdie taal word deur die Grondwet erken en in status gelykgestel met die 11 amptelike tale. Taalregte word oor die algemeen bevorder as deel van menseregte, en dowe leerders is geregtig op dieselfde regte as diegene wat kan hoor. Vanselfsprekend het dowe leerders die reg om onderrig in die taal van hul keuse te ontvang is dit die plig van die Staat om vir hierdie keuse voorsiening te maak.

Alle opvoeders moet toegerus word om met dowe leerders, hetsy in hoofstroom- of spesiale skole, of buitemuurs, te kommunikeer.


  Skoolbronne

  2.4      

Dat fondse toegeken of bekom word vir 'n groot aanvanklike belegging (sê oor 5 tot 10 jaar) vir die produksie en verskaffing van leerondersteuningsmateriaal van 'n hoë gehalte in elk van die drie streektale, en vir tweetalige leerstof in Engels-Afrikaans-, Engels-Xhosa- en Afrikaans-Xhosakombinasies. Die omvang van die belegging sal bepaal word deur 'n behoefte-oudit dwarsdeur die primêreskoolsektor.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Die basiese vaardighede in taalverwerwing is spraak-, luister-, lees- en skryfvaardighede, en die ontwikkeling van hierdie vaardighede word aangehelp deur die beskikbaarheid van leer- en onderrigmateriaal in die vorm van visuele, oudio- en gedrukte leerstof. Die studie bevestig dat die ongelyke verdeling van bronne 'n belangrike probleem is, maar bring ook kwessies oor gehalte en toepaslikheid van inhoud na vore. Dit dui op 'n skaarsheid van tweetalige leerstof.

Uit die vereistes van die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring en van UBO is dit duidelik dat baie waarde geheg word aan selfonderrig aan die kant van leerders. 'n Omgewing wat ryk is aan bronne, veral gedrukte materiaal, is onmisbaar in hierdie verband. Daar bestaan 'n groot behoefte aan leesboeke as bron van genot en inligting oor 'n wye reeks onderwerpe, asook aan woordeboeke.


  2.5      

Dat 'n voorsieningstrategie ontwerp word om die huidige wanbalans tussen die tale, en veral die skaarste aan Xhosaklasleesboeke van 'n hoë gehalte en ander geletterdheidsmateriaal, reg te stel.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Die navorsing onderstreep die ernstige tekort aan leerstof van 'n hoë gehalte in Xhosa veral en, tot 'n mindere mate, ook in Afrikaans. Indien meer Xhosa-tekste beskikbaar gestel word, sal dit leerders aanmoedig om te lees en te skryf en sal die status van Xhosa op skoolvlak verhoog word. Die ontwikkeling van 'n gesamentlike strategie deur die WKOD en sy Oos-Kaapse eweknieë kan tot groot voordeel van die taal strek.

Die moontlikheid dat finansiële beperkings as 'n hindernis voorgehou kan word, bly maar altyd spook. Die konsep van 'n voorsieningstrategie erken egter die WKOD as 'n sleutelverskaffer, maar nie die enigste verskaffer nie en onderskei tussen LOM wat kommersieel geproduseer is en dié wat nie kommersieel geproduseer is nie. 'n Deel van die aanbevole strategie sal derhalwe die identifikasie en ontwikkeling van die kreatiewe en improviserende vaardighede van klaskameropvoeders behels. Die strategie sal ook insluit die benutting, in die beste sin, van die gewoonlik ongetapte poel van bronne wat in gemeenskappe beskikbaar is. Deur, inter alia, die verspreiding van voorbeelde van goeie praktyk, word die moontlikhede van navolging verhoog.


  2.6      

Dat opleidingsprogramme vir die skryf en vertaal van handboeke en ander leerstof deur relevante NROO's en plaaslike HOI's in samewerking met die vyf nasionale uitgewersmaatskappye, geïnisieer word; en dat opvoeders as deelnemers aan sulke programme geïdentifiseer en ondersteun word.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Daar het baie min bewyse van opvoeders (onderwysers) wat betrokke is by die skryf van oorspronklike boeke en die vertaling van gedrukte materiaal van 'n hoë kwaliteit na vore gekom. Die verwerwing van hierdie vaardighede is van kritieke belang indien, byvoorbeeld, Xhosa tot 'n TLO verhoog moet word, in welke geval handboeke wat Wetenskap, Wiskunde en ander inhoudsvakke dek, onmisbaar sal wees. Die ontwikkeling van terminologie in Xhosa lê aan die kern van hierdie aktiwiteit. Daar is ook 'n behoefte dat leerders blootgestel word aan die ryke skat van letterkunde wat in ander plaaslike tale beskikbaar is.

Plaaslike HOI's en kommersiële uitgewers beskik almal oor die kapasiteit om hierdie vaardighede te ontwikkel en te koester. Opvoeders wat aktief in die klaskamerpraktyk staan, is goed toegerus om aan hierdie aktiwiteit deel te neem, en moet aangemoedig word om deel te neem op maniere wat hulle loopbane sal bevorder eerder as ontwrig.


  2.7      

Dat alle skole aangemoedig word om 'n basiese "biblioteekfasiliteit" te ontwikkel, deur die daarstelling van riglyne vir die keuring van boeke en die toewysing van skoolfondse vir die aanskaf van klasleesboeke en ander inligtingsbronne, gesien in die lig van die veeleisende vereistes van UGO en tweetalige onderwys.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Die Verslag vestig die aandag op die haglike toestand wat skoolbiblioteke betref. Baie min skole het biblioteke of biblioteekruimtes van watter aard ook al wat in bedryf is, en dit is onwaarskynlik dat hierdie toedrag van sake oornag sal verander. Daar is egter stappe wat skole kan doen om die toestand te verlig, en wat moontlik administratiewe en organisatoriese ondersteuning van die WKOD sal vereis. Dit sou byvoorbeeld kon insluit die stigting van vennootskappe met buiteliggame (organisasies en NRO's) vir die verskaffing van boeke aan skoolbiblioteke; of die opleiding van opvoeders in die basiese beginsels van die bedryf van 'n skoolbiblioteek, sonder enige uitgawe vir die Departement. Organisasies soos die Biblioteek- en Inligtingsvereniging van Suid-Afrika (BIVSA) of Masifunde Sonke, of Biblionef, speel 'n belangrike rol in hierdie verband.


  2.8      

Dat 'n intensiewe en deurlopende program om 'n bewustheid van die motivering vir en voordele van moedertaalgebaseerde tweetalige onderwys in die besonder, en ook van addititiewe veeltaligheid, te bevorder, onmiddellik van stapel gestuur word. Om sy doelwitte te bereik, moet die program sy doelwitte veelsydig en omvattend wees en behoort dit alle belanghebbendes in alle gemeenskappe te bereik.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Die bevindings van hierdie navorsing dui op 'n aansienlike (meerderheids-) vlak van ondersteuning vir MTO. Dit openbaar egter ook die sterk negatiewe konnotasies wat nog steeds bestaan in oorwegend Xhosa-sprekende gemeenskappe. Die negatiwiteit spruit voort uit onlangse herinnerings aan Bantoe-onderwys, Christelik-nasionale onderwys, die marginalisering van inheemse tale of die uitbuiting daarvan om rasse- en etniese skeiding af te dwing. Die vrese, suspisies en wanbegrippe wat uit hierdie herinnerings gebore is, is werklik en onvermydelik.

Daar is ook bewys van onkunde, byvoorbeeld oor die feit dat die nuwe Grondwet erkenning verleen aan die amptelike status van Afrikatale, wat Xhosa insluit. Anders gestel, is daar apatie teenoor die huistaal vanaf daardie ouers en gemeenskappe (Xhosa- en Afrikaansprekendes) wat Engels beskou as 'n taal met hoë status en 'n poort na akademiese en ekonomiese vooruitgang.

Daar is teenstellende scenario's van bogenoemde. Daar is Xhosa-sprekendes wat graag sou wou sien dat hulle taal verhef word, dit wil sê dat dit in die skoolstelsel, by universiteite, in die handelswêreld en in die openbare lewe algemeen gebruik word. En daar is Engels- en Afrikaanssprekendes wat nie dink dat Xhosa 'n taal is wat werd is om bemeester te word nie.

Navorsing het 'n menigte teikengroepe geïdentifiseer en die formulering van die boodskap en die keuse van media sal met sorg moet geskied. Dit is net so belangrik om die positiewe gesindhede te steun as wat dit is om die negatiewe sentimente teen te staan.


  2.9      

Dat 'n stelsel van aansporingsmaatreëls of lokmiddels daargestel word om skole aan te spoor om taalbeleidsrigtings wat in ooreenstemming is met die doelwitte van die TOB en die sentrale aanbevelings soos hierbo beskryf, te aanvaar; en wat opvoeders sal aanmoedig om hulle bedrewenheid en klaskamerpraktyk in al drie tale te verbeter.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Die Verslag beklemtoon deurgaans die belangrikheid van 'n oortuigende eerder as 'n dwangbenadering tot die voorgestelde taalhervorming. Die Taakspan bepleit nie die instelling van verpligte moedertaalonderrig of die instelling van 'n verpligte derde taal in die kurrikulum nie. Dit stel wel 'n raamwerk voor wat die huistaal as TLO of as T1 in 'n tweetalige opset sal bevorder, en ruimte laat vir die infasering van 'n derde taal na gelang van omstandighede. Die Taakspan glo dat 'n stelsel van aansporingsmaatreëls impetus aan hierdie proses sal gee.

Die aansporingsmaatreëls hoef nie slegs van 'n geldelike aard te wees nie, maar kan byvoorbeeld insluit 'n hoër kategorisering vir of 'n ruimer personeel-toewysing aan skole wat 'n progressiewe taalbeleid aanvaar; of taalbevoegdheidsendossemente op professionele kwalifikasies, of verbeterde bevorderingsvooruitsigte vir opvoeders in besondere skoolkontekste. Die invoer van so 'n stelsel sal kritiek en meer produktief wees in die vroeë stadiums en sekere elemente kan moontlik later uitgefaseer word soos die behoefte afneem.
 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

3. 

GEïMPLISEERDE OF LATENTE AANBEVELINGS

 

Die eerste voorstel vloei voort uit 'n stel riglynbeginsels wat deur die Taakspan aanvaar is voordat hierdie projek van stapel gestuur is; die laaste twee is prosesaanbevelings wat voortbou op die goedgekeurde Werksplan deur die deelnemers aan die aktiwiteite te definieer.


  3.1      

Dat 'n ondersoek geloods word na die implikasies van die uitbreiding van die voorgestelde taalbeleid na graad 7 tot 12, om sodoende kontinuïteit en samehang deur die hele skoolstelsel te bewerkstellig; en om deur konsultasie gepaste stappe te doen om die provinsiale taalbeleid vir skole met dié van plaaslike HOI's te sinchroniseer.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Indien geloofwaardigheid geheg moet word aan die voordele van moedertaalonderrig en tweetalige onderwys soos in hierdie Verslag beskryf word, en aan die beginsel van taalgelykheid, is dit duidelik dat Xhosasprekende leerders in die provinsie tot op graad 12 dieselfde reg van toegang tot MTO moet geniet as Afrikaans- en Engelssprekendes. Binne die huidige konteks is so 'n ideaal in hierdie stadium onprakties, maar beplanning vir die moontlike toekomstige implementering hiervan behoort reeds 'n aanvang te neem. Verder word daar 'n beroep gedoen op tersiêre inrigtings om hulle taalbeleid binne die konteks van hulle toelatingsbeleid te herevalueer. Dit is ook vir die WKOD nodig om met HOI's te beraadslaag om 'n sekere vlak van sinchronisering plaaslik te bevorder.


  3.2      

Dat die taak om 'n volledige koste-analise te doen van die aanbevelings wat in hierdie Verslag voorkom, onmiddellik opgedra word aan 'n spesialis-agentskap, akademiese navorsers en die WKOD se interne eenhede, en dat goedkeuring vir die aangaan van die uitgawes bekom word voordat die program geïmplementeer word.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Kosteberekening is 'n belangrike komponent van die implementeringstrategie, en deskundiges moet vooraf die volle koste-implikasies van die voorstelle goed navors. 'n Vergelykende koste-analise van dubbel- en parallelmediumonderwys teenoor eentalige onderwys behoort deel van die ondersoek uit te maak, asook die jaarlikse koste vir die WKOD ten opsigte van die huidige herhaal- en uitsaksyfer in provinsiale skole. Koste-aandrywers wat in hierdie Verslag geïdentifiseer is sluit in salarisse van opvoeders, opleiding en heropleiding van personeel, die voorsiening van fasiliteite en bronmateriaal, aansporings- en aanbevelingstrategieë. Die data is lewensbelangrik, nie slegs vir beplanning nie, maar ook vir politieke besluitneming.


  3.3      

Dat taalkundiges en vertalers, bygestaan deur leksikograwe, aangestel word om hierdie Verslag in Afrikaans en Xhosa te vertaal voordat dit algemeen vrygestel word.

 terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe

Dit is van kardinale belang dat hierdie Verslag beskikbaar gestel word in die drie plaaslike amptelike tale, om dit meer algemeen toeganklik te maak vir belanghebbendes, sowel as om die beginsels wat taalgelykheid en die gelykberegtiging van tale stut, te endosseer.

Sommige van die beskrywende en verduidelikende teks bevat tegniese terme of verwys na begrippe in taalonderrig. Om betekenisooreenkoms in al drie tale te verseker, is dit belangrik dat taalkundiges en leksikograwe deel van die vertaalproses moet wees.
terug na Blitsskakels | Inhoudsopgawe



Slotsom

Die aanbevelings gee 'n uiteensetting van die raamwerk vir 'n taalbeleid wat gewortel is in hedendaagse Suid-Afrika, selfs Afrika, en wat poog om die kontekstuele realiteite van die Wes-Kaap aan te spreek. Die voorstelle spruit voort uit 'n stel kriteria wat by die aanvang van die projek saamgestel is, naamlik om 'n taalbeleid en -strategie te ontwikkel wat opvoedkundig en taalkundig gesond is, wat die regte en aspirasies van die meerderheid van die bevolking weerspieël; wat inklusief eerder as verdelend in hul toepassing sal wees; en wat elemente bevat wat inherent verstaanbaar is en hulle leen tot implementering op die kort termyn.

Tydsberekening is altyd 'n kritieke oorweging wanneer 'n nuwe beleid of strategie ingevoer word. Om 'n aantal redes is dit nou die regte tyd, en die geleentheid kan verlore gaan as dit nie benut word nie. Verskeie nasionale inisiatiewe word tans in skole geïmplementeer, byvoorbeeld die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring, UGO en die TOB. Hierdie inisiatiewe is toegespits op die bepaling van die patroon vir skole en klaskamerpraktyk vir die afsienbare toekoms. Dit is vanselfsprekend dat 'n nuwe provinsiale taalbeleid met hierdie inisiatiewe gesinchroniseer en geïntegreer sal word om, eerstens, 'n wydverspreide implementering te verseker sodat dit nie later as aangelas beskou sal word nie; en tweedens, om van die opleidingsgeleenthede wat deur hierdie inisiatiewe gebied word, gebruik te maak.

Die waarneembare swaai na Engels in Wes-Kaapse skole ten koste van Xhosa en Afrikaans is nie in ooreenstemming met tendense elders in die land en op die vasteland en in veeltalige gemeenskappe wêreldwyd nie, en strook beslis nie met die beginsels van taalgelykheid en gelykberegtiging van tale en die bevordering van tweetaligheid nie. Die plaaslike tendens moet dringend gestuit word op 'n wyse wat tot bevordering eerder as opoffering aanleiding sal gee, soos in die voorstelle toegelig word.

Die voorstelle noodsaak 'n massiewe belegging in die ontwikkeling en voorsiening van menslike en leerstofbronne. 'n Benadering van geleidelike infasering word voorgestel omdat verandering en ontwikkeling op die skaal wat in die vooruitsig gestel word, nie oornag sal kan geskied nie. Dit sal verseker dat die geldelike belegging nie as 'n eenmalige aktiwiteit nie, maar inderdaad as toenemend en kumulatief oor jare beskou sal word en dat dit behoorlik opgeweeg sal word teen besparings as gevolg van verlaagde herhaal- en uitsaksyfers.

Een van die sleutelaannames van die implementeringsplan is universele "inkoop", waar universeel meer op belanghebbende groepe as op individue van toepassing is, en inkoop dui op begrip, aanvaarding en aktiewe ondersteuning. Aktiewe deelname in goed beplande en doeltreffend uitgevoerde bewusmakingsveldtogte, waarin alle kwessies eie aan die debat oor die taal in onderwys aangeraak word, word beskou as 'n voorvereiste vir die stimulering van eienaarskap van die beleid.

Die voorstelle berus op oortuiging eerder as dwang, volgens die uitspraak dat aanlokking beter is as dwang, veral waar sensitiwiteite, vooroordele, vrese en suspisies wakker gemaak kan word. Daar moet egter besef word dat om bloot op 'n gees van vrywilligheid staat te maak tot apatie, vrees of weerstand teen verandering aanleiding kan gee. Daarom moet die WKOD sy evaluering van vordering met omsigtigheid benader en sy strategie periodiek aan hersiening en aanpassing onderwerp. Die WKOD moet ook ingelig bly van goeie praktyk in sy skole en van loodsondersoekprojekte, soos die Noorweegs-gefinansierde projek wat kyk na Xhosa as 'n TLO in Aardrykskunde en Wetenskap (graad 4 tot 6). Indien voorbeelde van goeie praktyk vir navolging bekend gemaak word, sal dit help om mense te oortuig dat die status quo nie behou moet word nie.
 terug na Inhoudsopgawe



Die Wes-Kaap Onderwysdepartement verwelkom enige kommentaar oor die verslag.  Kyk hier vir verdere inligting.


keer terug na: WKOD-Tuisblad | Tot u diens | Ministerie | WKOD se A-Z-Soekgids