WKOD-Tuisblad | Tot u diens | Ministerie | WKOD se A-Z-Soekgids
|
WKOD-Tuisblad | Tot u diens | Ministerie | WKOD se A-Z-Soekgids |
|
TAALBELEID VIR PRIMêRE SKOLE
|
|
Dit is al vir 'n geruime tyd 'n erkende feit dat die begrippe van taaleienaarskap en taalgebruik diep persoonlik is en tot by die kern van die psige van individue, gemeenskappe en selfs nasies reik. Dit is lank reeds duidelik dat die kwessies rakende taalregte en taalbeleid die potensiaal het om hoogs emosioneel en verdelend te wees en om tot ideologiese en politieke twiste aanleiding te gee. In hierdie opsig is Suid-Afrika, op grond van sy kulturele en taaldiversiteit inderdaad 'n oop boek, en is sy mees onlangse geskiedenis 'n lewende gevallestudie. Bogenoemde realiteite verleen 'n besondere betekenis aan die huidige taalbeleidsinisiatief in die Wes-Kaap en dit is belangrik dat die bron van inspirasie vir hierdie inisiatief bekend moet wees. Daar is vier basiese bronne waaruit die behoefte aan en die belangrikheid van MTO voortspruit. Eerstens is daar die paradigma van die ekologie van tale, ingevolge waarvan die verlies van enige taal gesien word as 'n faktor wat die kulturele en taalkundige diversiteit van die wêreld verminder. Alle tale word gesien as bewaarplekke van kennis en daarom waardig om teen die gevaar van uitwissing beskerm te word. Tweedens is daar die menseregteparadigma, ingevolge waarvan taalregte as menseregte gedefinieer word, en wat die reg van alle mense om die taal van hul keuse te gebruik vir die afhandeling van hulle noodsaaklike daaglikse transaksies, erken. 'n Derde bron wat voortspruit uit die verhouding tussen taal en identiteit, erken taal as 'n draer van kultuur en tradisie en bevestig dat die individu se identiteit, selfbeeld, eiewaarde, selfvertroue en algemene onafhanklikheidsin alles nou verweef is met "die taal van die hart", wat gewoonlik die moedertaal is. Laastens is daar die psigolinguistiese en pedagogiese domein waarin die wyses waarop kinders leer, opgeneem is. Navorsing dwarsoor die wêreld bewys duidelik dat kinders en ander leerders oor die algemeen die beste vaar in hulle moedertaal/-tale, aangesien dit gewoonlik die taal is wat hulle die beste ken. Alhoewel die huidige plan om 'n moedertaalgebaseerde (MT-gebaseerde) taalbedeling vir alle primêre skole in die provinsie daar te stel die indruk kan skep dat dit 'n politieke oorsprong het, is sy motivering en verwysingsraamwerk grootliks a-polities en niesektaries. Die inisiatief stem ooreen met onlangse navorsing op nasionale vlak1 2, sowel as met die bevindings van hierdie navorsing3, dat die meerderheid van ouers en die gemeenskap, oor taalgrense heen, so 'n beleid ondersteun. Hierdie oproep is hoegenaamd nie 'n bo-na-onder-benadering tot beleidsformulering nie, maar gee inderdaad uitdrukking aan die sentimente van 'n meerderheidsegment van ouer- en gemeenskapsgroeperings. Een van die sleuteldoelwitte van die plan is die bevordering en ontwikkeling, op 'n gelyke grondslag, van die drie amptelike tale wat in die provinsie gepraat word, naamlik Afrikaans, Engels en Xhosa. Sodanige benadering is in ooreenstemming met die vereistes van die SA Grondwet en nasionale en provinsiale beleid oor taalsake. Dit erken die huidige dominansie van Engels in die skoolsektor en die breër gemeenskap, en die afnemende status van Afrikaans en Xhosa onderskeidelik. Dit strewe daarna om hierdie verskynsel aan te spreek deur elke taal binne die konteks van die bevordering van veeltaligheid te erken. Daar is altyd spanning tussen nuwe taalbeleidinisiatiewe en die konstitusionele of wetlike regte van ouers (namens leerders) en skoolbeheerliggame. Hierdie regte, naamlik om onderskeidelik die taal van leer en onderrig te kies en 'n skool se taalbeleid te bepaal, verdien beskerming, maar is nie ongebonde nie. Hulle is onderworpe aan omverwerping deur wetgewing op provinsiale en nasionale vlak. Daar moet verder daarop gelet word dat die voorgestelde model van moedertaalgebaseerde tweetalige onderwys 'n additiewe model is wat hierdie regte met gemak akkommodeer eerder as om hulle te misken. In gevalle waar MT nie die taal van leer en onderrig is nie, word dit regdeur die primêreskoolfase bevorder en as 'n vak ontwikkel. Gemeenskapsensitiwiteit rakende die term moedertaalonderwys is baie aktueel en is gegrond op negatiewe ervarings van die verlede. Dit is van kardinale belang dat die konsep begryp en bevorder word in ooreenstemming met sy opvoedkundige legitimiteit en bekende voordele. Hierdie navorsing dui op bewese opvoedkundige voordele vir leerders wat nasionaal geverifieer is, elders op die vasteland van Afrika4, en internasionaal in die Amerikas, Europa en Asië5. 'n MT as die taal van leer en onderrig in die formatiewe jare van die leerders se groei is inderdaad deurslaggewend vir kognitiewe ontwikkeling, en 'n latere oordrag van vaardighede wat in die verwerwing van 'n tweede en selfs derde taal benodig word. Baie ouers en gemeenskappe is besorg oor toegang tot hoër onderwys, of werksgeleenthede, of algemene sosio-ekonomiese vooruitgang, en beskou kennis van 'n taal met 'n hoë status, soos byvoorbeeld Engels, as noodsaaklik vir die bereiking van hierdie aspirasies. Hierdie doelwitte is volkome wettig en verstaanbaar, maar hoef nie nagestreef te word ten koste van die primêre taal, veral in 'n oorheersend tweetalige omgewing nie. Navorsing toon verder dat die invoer van 'n derde taal in die skole die potensiaal het om verdraagsaamheid oor kulture heen sowel as nasiebou6 te bevorder. Hierdie doelstellings is eksplisiet en hang nou saam met nasionale opvoedkundige en taalbeleidsdoelstellings7. Hulle vorm ook 'n teenwig vir alle agterdog rakende die onderdrukking van volke, en die marginalisering van Afrikatale soos in die onlangse verlede ervaar is. Daar is vrae of dit nou die aangewese tyd is om 'n nuwe taalbeleidsinisiatief van stapel te stuur. Die onsekerheid berus ongetwyfeld op die massiewe ongelykhede in die beskikbaarheid en verspreiding van bronne onder skole; die gebrek aan gereedheid by opvoeders en ander faktore in die skoolstelsel; die behoefte aan ondersteuning en verbondendheid van 'n verskeidenheid van deurslaggewende rolspelers soos skrywers, uitgewers en verspreiders van leerondersteuningsmateriaal, en diensverskaffers van onderwysontwikkelingsprogramme. Hierdie probleme is nie van so 'n aard dat praktiese oplossings nie bedink en geïmplementeer kan word nie. Die kern van die probleem is die koste-aspek. Die struikelblokke wat hierbo beskryf word, word teengewerk deur die verskeidenheid van transformerende inisiatiewe wat reeds die lig gesien het, byvoorbeeld die nasionale Taal-in-Onderwys-implementeringsplan, die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring en UGO. Dit is van kardinale belang dat enige nuwe taalbeleidsplan in die provinsie met hierdie projekte gesinchroniseer en geïntegreer word. Indien daar versuim word om van die geleentheid gebruik te maak, ontstaan 'n alternatiewe vraag: Wat is die koste, in berekenbare en onberekenbare terme, daarvan om nie 'n nuwe taalbeleidstrategie op die kort termyn, sê teen 2005, in tandem met bogenoemde te implementeer nie? 8 Daar word sterk aanbeveel dat 'n opvoedkundige en oortuigende benadering tot alle belanghebbendes gevolg moet word, eerder as om staat te maak op 'n dwangstrategie vir die verkryging van ondersteuning vir die voorgestelde MT-gebaseerde tweetalige onderwys en die invoer van 'n derde taal in alle primêre skole. Om hierdie benadering te bekragtig moet enige nuwe wetgewing geformuleer word om 'n bemagtigingstelsel eerder as 'n afdwingbare bevel te skep. terug na InhoudsgaweInleiding Konteks en agtergrondinligting Konteks Twee kritieke sake rakende die opdrag word hier uitgelig:
Een gevolg van die verskuiwing na Engels is dat 'n toenemende aantal skole Engelsmediumonderrig voorsien, ten koste van veral Xhosa en al hoe meer van Afrikaans ook. Daar is 'n opmerklike uittog van Xhosa-sprekende leerders vanaf voormalige DOO-skole na voormalige KOD- en HvV-skole. Baie van die ontvangende skole was voorheen Afrikaansmediumskole. Daar is 'n soortgelyke beweging van voormalige HvV-skole na voormalige KOD-skole. Leerders en ouers oefen druk uit op skole om Engels as TLO aan te bied en gee dit 'n hoër status as Afrikaans en Xhosa. Die rasionaal aan die kant van skole vir 'n verskuiwing na Engels is nie altyd opvoedkundig nie. Dikwels verteenwoordig dit 'n openlike strategie vir oorlewing, veral in die lig van die huidige afname in leerdertalle of veranderings in die samestelling van die leerderbevolking wat gewyt kan word aan demografiese verskuiwings of die uitoefening van ouervoorkeure. Die stryd om addisionele personeel te behou is besonder intens in werkersklas-skoolgemeenskappe wat nie kan bekostig om addisionele opvoeders uit beheerliggaamfondse te besoldig nie. Dubbelmediumonderwys word oneweredig toegepas en hoofsaaklik bepaal deur die historiese en sosio-ekonomiese konteks van die onderskeie skole. Skole wat onderbeman is, pas dubbelmediumonderrig toe op 'n wyse wat die ideologie onderskryf dat bevoegdheid in Engels die sleutel tot sosiale vordering en sukses in die lewe is. In teenstelling hiermee kan die skole met goeie hulpbronne bekostig om besluite wat op gesonde opvoedkundige beginsels gegrond is, te neem en te implementeer, byvoorbeeld om dubbelmediumklasse te hê wat deur goed opgeleide onderwysers in goed toegeruste klaskamers aangebied word. Hierdie skole demonstreer die voordele van leerders wat hoë vlakke van tweetaligheid bereik in 'n omgewing wat verdraagsaamheid en aanvaarding van taalkundige en kulturele diversiteit bevorder. Hierdie studie wat deur die TS onderneem is, toon dat die praktyk om Engels in voormalige DOO-skole te bevorder, voortduur. Die primêre of moedertaal word tot graad 3 gebruik, en vanaf graad 4 opwaarts word die TLO Engels, gekoppel aan Xhosa op 'n nie-amptelike (mondelinge) basis. Die stelsel, wat nie in die kategorie van dubbelmedium- of parallelmediumonderwys val nie, het baie duidelike pedagogiese nadele wat in die hoë uitsak- en druipsyfers weerspieël word. Die ontstaan van hierdie stelsel en die motiewe vir die behoud daarvan, is welbekend en word erken. Daarom sal aanbevelings vir verandering van 'n sistemiese aard baie goed deurdink en met groot buigsaamheid toegepas moet word. Die plaaslike konteks, insluitende die swak opleiding van onderwysers, oorvol klaskamers en 'n gebrek aan taalonderrigmateriaal moet in aanmerking geneem word. Die studie toon ook 'n ernstige vorm van primêretaalontbering wat ervaar word deur Xhosasprekende leerders in voormalige HvV- en KOD-skole. Baie van hierdie skole bied nie Xhosa as 'n vak, wat nog te sê as 'n TLO, aan nie. Nie-Xhosasprekende leerders word óf nie blootgestel aan die taal in enige gestruktureerde sin nie, óf ontvang onderrig op derdetaalvlak of selfs as 'n buitemuurse studie. Die twee verskynsels wat hierbo beskryf word, is tekenend van die kontekstuele realiteit van die Wes-Kaap. Hulle moet gesien word teen die agtergrond van nasionale grondwetlike en wetlike kontekste wat poog om elk van die 11 amptelike tale te bevestig op 'n basis van gelykheid en die bevordering van veeltaligheid. Die skynbare gebrek aan kongruensie verskaf 'n agtergrond vir die voorgenome intervensie van die LUR vir Onderwys. Agtergrondinligting In Februarie 2002 het die Wes-Kaapse Minister van Onderwys die provinsiale Departement van Onderwys versoek om 'n Ministeriële Taakspan in die lewe te roep om 'n strategie te ontwikkel vir die implementering van huistaalonderrig gedurende die eerste 7 jaar van onderwys in die provinsie. Hierdie versoek was gegrond op die oortuiging dat die voorgenome strategie, indien geïmplementeer, veel sou vermag om doeltreffende onderwys te verseker, gesien in die lig van die rol van moedertaalonderwys (MTO) in die kognitiewe ontwikkeling van primêreskoolkinders. Die provinsiale strategie is bedoel om ondersteuning te bied aan die Taal-in-onderwysbeleid (TOB) en die daaropvolgende TOB-Implementeringsplan (2001) van die Nasionale Departement van Onderwys met 'n implementeringsperiode van 5 jaar. Dit is van besondere belang aangesien navorsing toon dat TOB nie wyd bekend is in skole nie en 'n impetus vanaf die provinsiale onderwysdepartement benodig om te verseker dat dit algemeen geïmplementeer word. 'n Nuwe provinsiale strategie beoog ook om te dien as versterking van bestaande taalbeleidsdoelwitte in die provinsie. Die Minister het ook aangekondig dat 'n taakspan en 'n advieskomitee aangestel sal word om uitvoering hieraan te gee. Hulle samestelling, rol en verantwoordelikhede word elders in hierdie Verslag uiteengesit (sien Erkennings en Bylaes A en B). Die opdrag aan die Taakspan word hieronder uiteengesit: Opdrag Die navorsingsprojek is gerig deur twee primêre doelwitte waarvan die eerste die volgende was:
Hierdie aspek van die projek het nie nuwe navorsing genoodsaak nie. Die tweede doelwit was tweeledig en die elemente daarvan was die volgende:
Hierdie aspek van die opdrag het 'n ondersoek na die menslike, finansiële an ander bronne wat nodig is om MT-onderrig en 'n derde taal oor die volgende 5 tot 10 jaar in te voer genoodsaak, en sou gebaseer kon word op nuwe of bestaande navorsingsbevindings. Op grond van die plasing van die projek binne 'n bepaalde historiese en geografiese konteks het die Taakspan die opdrag verstaan as sou die tweede doelwit besondere klem op Xhosa vereis het. Hierdie afleiding is logies as daaraan gedink word dat Afrikaans- en Engelssprekende leerders tans geredelik toegang tot moedertaalonderwys het. As gevolg van blywende sentiment en sensitiwiteite ten opsigte van taalonderwys in die algemeen en moedertaalonderwys in die besonder, het die TS die konsep van "moedertaalgebaseerde tweetalige onderwys" as 'n meer aanvaarbare model geopper. Hierdie uitgebreide opdrag is vervolgens gebruik om die volgende plan van aksie te ontwikkel. Modus Operandi 'n Stel navorsingsvrae of take is opgestel om 'n omvattende dekking van die opdrag te verseker. Dit word hieronder uiteengesit. Elkeen van die navorsingstake is opgedra aan 'n lid van die Taakspan, wat dan weer 'n Taakplan ontwerp het wat by 'n oorhoofse, geïntegreerde Werkplan moes inpas. Die navorsingstaak wat uit die Werkplan voortgevloei het, is uitgevoer deur individuele navorsers of navorsingsagentskappe onder kontrak, en is gemonitor en gekoördineer deur die betrokke lid van die TS. In sommige gevalle was TS-lede aktief betrokke by aspekte van die navorsingsaktiwiteit. Verantwoordelikheid vir die formulering van die aanvanklike Werkplan en die daaropvolgende Konsep- en Finale Verslag was die gesamentlike taak van die lede van die Taakspan. Vorderingsverslae is ter tafel gelê en kommentaar aangevra tydens periodieke gesamentlike vergaderings met die Advieskomitee. Voorsiening is ook gemaak vir die voorlê van geskrewe kommentaar en aanbevelings deur Advieskomiteelede. Navorsingstake Ses navorsingstake is ontwikkel om die volle omvang van die opdrag te dek. Van navorsers is verwag om
Navorsingsontwerp Die aard van die projek het vereis dat kwalitatiewe sowel as kwantitatiewe tegnieke aangewend word. Kwalitatiewe metodes het 'n omvattende oorsig van relevante literatuur, onderhoude met sleutelpersone of -groepe, perseelbesoeke en inspeksies vir dataversameling en -verifikasie, en gemeenskapsvergaderings ingesluit. Die kwantitatiewe metodes wat gebruik is, het ingesluit 'n ontleding van data wat van Departementele OBIS-rekords bekom is, aangevul deur vraelyste wat sowel kwantitatiewe as verhalende vrae ingesluit het. Tydsduur 'n Tydperk van 6 maande is vir hierdie projek toegelaat met 1 April 2002 as die loodsdatum en 30 September 2002 as die datum vir die indiening van die finale Verslag. Laasgenoemde datum is later verleng tot 30 November 2002. 1 PanSALB (2001) Language Use and Language Interaction in South Africa. A National Sociolinguistic Survey. Summary Report. terug na teks 3 Sien MSSA Report on Language Attitudes (Research Report Vb) terug na teks 4 Bamgbose, A. (2000) Language and Exclusion. The Consequences of Language Policies in Africa. Hamburg: LIT Verlag. (pp48-53) terug na teks 5 Rao K. Mother Tongue Education: Theory and Practice. Mysore: Central Institute of Indian Languages. terug na teks 6 Trim, J. et al (2001) Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment. Guide for Users. Strasburg: Council of Europe. 7 Sien DoE (Webpage): Language in Education Policy 14 July 1997. 8 Twee onlangse openbare aankondigings wat gemaak is ten tye van die finalisering van hierdie Verslag, is van ontsaglike betekenis, en verleen aansienlike gewig aan die huidige taalinisiatief van die provinsiale Ministerie van Onderwys. 9 Sien Braam, Broeder, Extra, Mati, Plueddemann, Wababa: 2001 Language Attitudes and Policy Implementation: Findings from a Primary School Language Survey. |
|
keer terug na: WKOD-Tuisblad | Tot u diens | Ministerie | WKOD se A-Z-Soekgids 
|