WCED Home page | Close and return to previous page

ONDERWYS-BEGROTINGSREDE

EACH ONE TEACH ONE – TOGETHER BUILDING A LEARNING HOME FOR ALL

ELKEEN LEER IEMAND - SAAM BOU ONS 'N LEERTUISTE VIR ALMAL

OMNYE UFUNDISA OMNYE - SAKHA KUNYE IKHAYA LOKUFUNDA LOMNTU WONKE

Vrydag, 19 Mei 2006, 14:15, Provinsiale Wetgewer, Kaapstad

Begrotingsrede van die LUR vir Onderwys in die Wes-Kaap, Cameron Dugmore

Dankie, meneer die Speaker

Agbare Premier
Medelede van die Uitvoerende Komitee
Agbare Lede van die Provinsiale Wetgewer
Die Superintendent-generaal van Onderwys en alle ander senior amptenare van die Wes-Kaap Onderwysdepartement
Genooide lede uit die onderwyssektor
Kamerade, vriende en my gesin

Mnr die Speaker – dit verskaf my groot vreugde om die derde Onderwysbegroting van die termyn van hierdie Provinsiale Regering vandag aan hierdie Huis voor te lê.

KONTEKSTUELE AGTERGROND

Ek doen dit met inagname van die feit dat ons gedurende die afgelope paar weke die 12de herdenking van Vryheidsdag gevier het, ons het Internasionale Werkersdag gevier en net verlede week het ons die 10de herdenking gevier van die instelling van die Grondwet deur die Grondwetlike Vergadering op 8 Mei 1996.

Die Handves van Menseregte bepaal dat elkeen die reg het op basiese onderwys, insluitende basiese onderwys vir volwassenes, en op verdere onderwys wat die staat deur middel van redelike maatreëls toenemend beskikbaar en toeganklik moet maak.

Elkeen het die reg om onderrig te word in die amptelike taal of tale van hulle keuse in openbare onderwysinrigtings, waar daardie onderwys redelikerwys voorsien kan word. Ten einde die doeltreffende toegang tot en implementering van hierdie reg te verseker, moet die staat alle redelike onderwysalternatiewe oorweeg, insluitende enkelmediuminrigtings, terwyl die volgende in ag geneem word:

  1. gelykberegtiging;
  2. uitvoerbaarheid; en
  3. die nodigheid om die gevolge van vorige wette en praktyke wat op grond van ras gediskrimineer het, reg te stel.

Vandag wil ek aan die Huis en aan die burgers van die provinsie verslag doen oor wat ons bereik het. Ek wil ‘n lys maak van die uitdagings wat ons nog die hoof moet bied. Ek wil ons Aksieplan aankondig. Ek wil die spanlede voorstel wat daaraan gaan werk om die drome en strewes van ons mense te verwesenlik, soos onderskryf deur die Grondwet.

OP DIE DRUMPEL VAN WELVAART – DIE EEU VAN HOOP

President Thabo Mbeki het ons daaraan herinner dat ons inflasievlakke en rentekoerse oor die laaste paar jaar op hulle laagste was, en besigheids- en verbruikersvertroue op hulle hoogste is.

Ons land het, om die waarheid te sê, vir die afgelope 87 agtereenvolgende maande volgehoue positiewe ekonomiese groei getoon, wat ‘n rekord is wanneer dit met ander ontwikkelende nasies vergelyk word. Dit is hoekom die President verklaar het dat ons land ‘n "Era van Hoop" binnegaan.

In sy rede oor die Toestand van die Provinsie het Premier Ebrahim Rasool verklaar dat ons op die drumpel van welvaart staan. Sterk sektorale groei het ‘n groeikoers van 5.3% in die provinsie aangevuur vir die tweede agtereenvolgende jaar. Die sterk plaaslike ekonomie het gedurende 2005 direkte buitelandse beleggings van R1.4 biljoen gelok.

In die Premier se begrotingsrede het hy hierop uitgebrei deur te verwys na John Berger se analise van Antonio Gramsci en daarop te wys dat Gramsci in hoop geglo het eerder as in beloftes en dat hoop ‘n langdurige saak is. Ek wil die idee van hoop ‘n bietjie verder neem. Vaclav Havel (1936 - ), voormalige President van die Tsjeggiese Republiek, vooraanstaande dramaturg en digter, een van die toonaangewende intellektuele figure en morele magte in Oos-Europa, het gesê: "Hope is a state of mind, not of the world. Hope, in this deep and powerful sense, is not the same as joy that things are going well, or willingness to invest in enterprises that are obviously heading for success, but rather an ability to work for something because it is good". Ons plan vir vandag, met die klem sterk op gemeenskap, word aan u voorgehou, Premier, as een van die eerste stappe na welvaart. Ons wil ‘n werkplan ter tafel lê.

Premier, daar is inderdaad rede om te hoop. Gedurende die afgelope paar jaar het hierdie regering ‘n paar noemenswaardige prestasies in Onderwys gelewer, waaronder die volgende:

  • Die voorlegging van hierdie begroting dui op groter stabiliteit in onderwys in die Wes-Kaap. Die groei sedert my eerste begrotingsrede in 2004/05 is 22.8%; en sedert die hooftoewysing in 2005/06 is dit 11%.
  • Die afgelope twee jaar het ‘n toename in die mandjieposte teweeggebring na 657 addisionele poste, wat die moontlike afdanking van 1,800 onderwysers in 2005 verhoed het;
  • Die voltooiing van 19 skole in grootliks arm gemeenskappe oor die afgelope twee jaar het beteken dat ‘n bykomende 22,080 leerders geakkommodeer is en 580 onderwysers in diens geneem is. In hierdie kalenderjaar sal nog 9 skole voltooi word en nog 2 sal voltooi word voor die einde van die finansiële jaar.
  • Die bekendstelling van die Nasionale Kurrikulumverklaring (VOO) in graad 10, 11 en 12 oor die volgende drie jaar het die instelling van 28 Fokusskole in 2005 teweeggebring. Ons beoog hierdeur om hernude geleenthede te voorsien aan leerders met ‘n spesiale belangstelling en aanleg in benadeelde gemeenskappe.
  • Ons het ons Dinaledi- en Wiskunde, Wetenskap en Tegnologie-skole uitgebrei na altesaam 50. Dit is deel van ons oogmerk om die aantal leerders wat hierdie skaarsvaardighedevakke neem, te vermeerder.
  • Van hierdie jaar af het 419 uit 424 skole die uitnodiging om "Geenskoolgeld"-status te kry, aanvaar. Dit beteken dat die ouers van amper 150,000 leerders uit ons armste skoolgemeenskappe nie meer oor skoolgelde bekommerd hoef te wees nie. Dit is waarskynlik een van die beduidendste stappe in die verwesenliking van die visie van die Vryheidsmanifes – dat die deure van leer en kultuur oopgemaak sal word!
  • Ons het onlangs 510 onderwysassistente aangestel om Grondslagfase-onderwysers in arm skole dwarsoor die provinsie te ondersteun.
  • Geen skool in die provinsie is nou meer sonder krag nie, insluitende dié in die mees afgeleë landelike gebiede.
  • Vir die tweede agtereenvolgende jaar het ons nou ‘n betreklik gemaklike begin van die skooljaar beleef, wat die direkte uitvloeisel is van ons Vroeëtoelatingsveldtog en Opedae; ek is oortuig daarvan dat volgende jaar nog beter sal wees.
  • Ons het die oplossing van die meeste brandpunte vir leerderakkommodasie beleef, as gevolg van ons daadwerklike samewerking met ons skole en gemeenskappe, onder leiding van ADG John Lyners en sy twee bekwame hoofdirekteure.
  • Ons hoërskole het feitlik sonder uitsondering almal rekenaarlaboratoriums.
  • Die nasionale aanmoedigingsprogram om senior onderwysers in die klaskamer te hou, om diegene met skaars vaardighede te beloon en om diegene wat in landelike gebiede skoolhou aan te moedig, is nou aangekondig

Ek sal later op die meeste van hierdie punte uitbrei.

UITDAGINGS IS NET SO GROOT AS VANTEVORE

Die President het ons gevra om vinniger te werk daaraan om die uitdagings van armoede, onderontwikkeling en marginalisasie die hoof te bied wat deur diegene in die gesig gestaar word wat in die Tweede Ekonomie vasgevang is, ten einde te verseker dat die armes in ons land deel in die groeiende welvaart.

Die Premier het ons daaraan herinner dat 26.3% van ons burgers werkloos is. Die meeste van hulle is jongmense wat dui op die enorme vaardigheids-uitdaging wat ons in die gesig staar. Die Premier het ons daaraan herinner dat ons voorspoed net onderhoubaar is as ons die Kaap laat groei en deel. Ons kan dus nie op ons louere nie.

Die uitdaging om die nalatenskap van apartheid te oorbrug word baie duidelik as ons die matriekslaagsyfer van 2005 analiseer. Hoewel die slaagsyfer in hierdie provinsie deurlopend meer as 80% gedurende die afgelope vyf jaar was, is die realiteit dat die uitslae van die swart en Kleurlingleerders in voormalige HV- en DOO-skole steeds apartheid-ongelykhede weerspieël.

Ons het dikwels na die feit verwys dat amper die helfte van ons leerders die hoërskool verlaat voordat hulle matriek skryf. Hoewel baie kies om by VOO-kolleges te studeer of op ander maniere verder studeer, doen te veel van hulle dit nie en sluit hulle aan by die werkloses en die wat nie in diens geneem kan word nie.

Verlede jaar het algeheel 38,596 kandidate al die eksamens wat vir matriek vereis word, afgelê. Algeheel 32,573 kandidate het geslaag. Hieruit het 10,394 met Endossement geslaag, 6,595 het met meriete geslaag en 2,201 het met onderskeiding geslaag.

Wat besonder kommerwekkend is, is dat net 2.38% van die 10,144 swart leerders wat matriek geskryf het Rekeningkunde op die Hoërgraad geslaag het, in vergelyking met die 6% Kleurlingleerders en 21.3% wit leerders. Slegs 3.9% swart leerders het Wiskunde op Hoërgraad geslaag teenoor 4.9% Kleurling- en 30.2% wit leerders. Altesaam 4.3% van die swart leerders, 4.7% van die Kleurlingleerders en 26.7% van die wit leerders het Natuur- en Skeikunde op die Hoërgraad geslaag.

Na tien jaar van demokrasie laat hierdie statistiek ernstige vrae ontstaan oor hoe ons ons hulpbronne aanwend. Die uitdaging wat ons tien jaar gelede in die gesig gestaar het en wat vandag nog met ons is, is om ‘n onderwys-en-opleidingstelsel te skep wat verseker dat mense in staat is om hulle volle potensiaal in ons samelewing te verwesenlik en om betekenisvol aan die ekonomie deel te neem op ‘n plaaslike en wêreldwye vlak. Ons moet aggressief met die impak van armoede en aftakeling te werk gaan en terselfdertyd funksionele geletterdheid in ons huise kweek.

Ons Geletterdheid- en Syferkundigheidstrategieë is enersyds ontwerp om hierdie aangeleentheid oor die lang termyn te hanteer, deur te verseker dat leerders ‘n behoorlike grondslag in Algemene Onderwys en Opleiding verkry voordat hulle VOO in skole en VOO-kolleges aanpak. Andersyds is ons Leerderprestasiestrategie ontwerp om Geheelskoolontwikkeling te hanteer.

Hierdie strategie het ‘n wye reeks programme ingestel om die behoeftes te ondervang van leerders wat reeds in die stelsel is, wat vir matriek of verdere studie by VOO-kolleges voorberei, en is spesifiek gerig op skole wat verlede jaar slaagsyfers van minder as 60% bereik het.

Die strategie bou op die suksesse van die WKOD se Lerendeskoleprogramme. Hoewel hierdie ondersteuningsprogram bygedra het tot die vermindering van die aantal skole in hierdie kategorie, vind sommige skole dit steeds moeilik om hierdie drumpel oor te steek.

Meneer die Premier, ek lê hiermee ‘n afskrif van die provinsiale strategie vir ons skole met swak uitslae aan u voor, met voorbeelde van teikens soos gestel deur die individuele skole, in ooreenstemming met u versoek toe u skole aan die begin van die jaar besoek het.

IKAPA ELIHLUMAYO EN MENSLIKEKAPITAALONTWIKKELING

Ons regering het ‘n agtpunt-aksieplan aangekondig om die oogmerk te bereik om ons ekonomie met ses persent te laat groei. Sleutelelemente van hierdie plan sluit in die Mikro-ekonomiese Ontwikkelingstrategie (MEOS) en om die vaardighedegrondslag van die provinsie te laat groei.

Die MEOS is een van verskeie toonaangewende strategieë van die regering se bloudruk vir ekonomiese ontwikkeling - iKapa Elihlumayo – om die Kaap te deel en te laat groei. Ons iKapa Elihlumayo-strategie is nou goed vasgelê deurdat ons die Kaap deel en laat groei in najaging van ons visie van ‘n Tuiste vir Almal.

As Onderwys lei ons met die Menslikekapitaal-ontwikkelingstrategie (MKOS) met ‘n fokus op die jeug. Ons menslikekapitaalstrategie wat vroeër hierdie jaar geloods is, is ‘n hoeksteen van iKapa Elihlumayo en sal onderwysbeplanning in die Wes-Kaap vir baie jare in die toekoms rig. Die ontwikkeling daarvan is baie bekwaam gelei deur die Superintendent van Onderwys, mnr Ron Swartz. Ons het goed saamgewerk as ‘n span.

Ons missie met hierdie strategie is om ons jongmense te voorsien van toepaslike vaardighede, kennis, waardes en gesindhede wat hulle in staat sal stel om betekenisvol deel te neem aan die hoofstroomekonomie en om internasionaal mededingend te wees.

Met hierdie strategie wil ons die deelname- en suksesvlakke van ons jongmense verbeter, veral diegene uit arm agtergronde, in VOO-kolleges en hoëronderwysinrigtings.

Die WKOD glo dat die bou van menslike en sosiale kapitaal nie sommer lukraak geskied nie. Die regering moet direk ingryp om menslike en sosiale ontwikkeling te verseker, veral in ons armste gemeenskappe.

Die MKOS sluit in strategieë vir sistemiese verandering, sowel as strategieë vir elke onderwysfase. Die strategie is toegewy aan die transformasie van onderwys deur toegang, regstelling, gelykberegtiging en gehalteonderwys vir almal te verseker.

Die MKOS het vasgestelde teikens vir elke onderwysfase. Hierdie gesentraliseerde teikens is van kardinale belang en deel van die nuwe manier om groei te verseker. Die teikens sluit die volgende in:

  • Alle vyfjaaroue kinders in die Wes-Kaap moet volle toegang hê tot hoëgehalte leerprogramme. In 2005 het 50,000 kinders graad R bygewoon. Die WKOD beplan om teen 2014 vir 80,000 graad R-leerders voorsiening te maak.
  • Elke leerder in die Algemene Onderwys en Opleiding (AOO) wat graad R tot 9 dek, moet in staat wees om te lees, skryf en te bereken op vlakke wat deur die nasionale kurrikulum vereis word. AOO moet ‘n behoorlike grondslag lê vir alle toekomstige leer.
  • Die onderwysstelsel moet die aantal leerders vermeerder, veral swart leerders, wat deelneem aan VOO in skole en kolleges. VOO sal geleenthede vir leerders bied om te spesialiseer ooreenkomstig hulle belangstellings, aanlegte en die behoeftes van die ekonomie.
  • Die WKOD beplan om die aantal leerders wat endossement verwerf om die hoër onderwys te betree, te vermeerder van 10,394 in 2005 tot 20,000 teen 2014.
  • Die strategie beoog om die aantal leerders in basiese onderwys en opleiding vir volwassenes (BOOV), waar vaardigheidsontwikkeling en geleenthede om formele skoolopleiding te voltooi aangemoedig word, tot 76,000 BOOV-leerders teen 2014 te vermeerder.

ONS VERANDER STEEDS AAN DIE WES-KAAP

Ek wil herhaal wat ek in my eerste Begrotingsrede twee jaar gelede gesê het en wat ek verlede jaar herhaal het. Ek het gesê "Siza kuyitshintsha leNthsona Koloni – We are going to change the Western Cape – Ons gaan die Wes-Kaap verander." Hierdie keer wil ek die nuwe mantra byvoeg: "EACH ONE TEACH ONE: TOGETHER BUILDING A LEARNING HOME FOR ALL."  "ELKEEN LEER IEMAND - SAAM BOU ONS 'N LEERTUISTE VIR ALMAL."  "OMNYE UFUNDISA OMNYE - SAKHA KUNYE IKHAYA LOKUFUNDA LOMNTU WONKE"

Die uitdagings wat ons in die gesig staar omdat ons beoog om onderwys te verander strek van die mees basiese, soos die voorsiening van genoegsame klaskamers, tot die komplekse taak om te verseker dat ons leerders die uitkomste bereik wat deur die nasionale kurrikulum gestel word.

Dit is hoekom ek die departement gevra het om op ses prioriteite te fokus terwyl ons ons Menslikekapitaal-ontwikkelingstrategie begin implementeer en die uitdagings die hoof bied soos geïdentifiseer deur ons President en Premier, veral op die gebied van vaardigheidsontwikkeling.

Die prioriteite is nie net toepaslik vir die 2006/7-begrotingsjaar nie, maar ook vir die res van my ampstermyn, naamlik:

  • Geletterdheid en Syferkundigheid
  • Verdere Onderwys en Opleiding in skole en VOO-kolleges
  • Voorsiening van Infrastruktuur
  • Skoolveiligheid
  • Herontwerp van die WKOD
  • Sosiale Kapitaal in Onderwys

Geletterdheid en Syferkundigheid

Die mees komplekse en moeilikste taak wat ons moet aanpak in ons strewe om gehalteonderwys vir almal te voorsien, is om seker te maak dat al ons leerders die uitkomste bereik wat deur die nasionale kurrikulum gestel word, veral in ons armste skole. Ons moet begin by lees, skryf en berekeninge in die Grondslag- en Intermediêre Fases, van graad R tot 6.

Die WKOD het gedurende die afgelope paar jaar leerderprestasie in syferkundigheid en geletterdheid in graad 3 en 6 bestudeer. Ons studie van graad 3-leerders in 2004 het bevind dat 39.5% van leerders die geletterdheidstoets op ‘n graad 3-vlak geslaag het, vergeleke met 35.3% in 2002. Gemiddeld 37.3% het die syferkundigheidstoets geslaag, vergeleke met 36.6% in 2002.

Hoewel ons tekens van verbetering waarneem, het ons nog ‘n pad om te stap voordat leerders in ons armste skole die soort uitslae verkry wat ons wil hê. Ons studies wys daarop dat daar nie ‘n kitsoplossing is nie en dat ons sistematies moet handel met ‘n wye reeks aangeleenthede om die situasie om te keer.

Ons teiken op hierdie stadium is om te verseker dat ons leerders ‘n slaagsyfer van ten minste 50% in geletterdheid en syferkundigheid bereik. Ons vra van skole om bereikbare teikens te stel en om planne te ontwikkel om die teikens te bereik. Ons sal hierdie individuele teikens aanteken en vordering monitor. Ek glo dat ons ons teikens moet aanpas bokant 50%.

Ons ervaring het ons geleer dat ons saam met skole moet werk om teikens te stel om seker te maak dat hulle eienaarskap daarvan aanvaar. Ons sal vooruitgang saam met ons skole vier en sal hulle aanmoedig om die peil te lig vir die volgende jaar.

In wese wil ons opgegradeerde en enorme ondersteuning vir geletterdheids- en syferkundigheidsontwikkeling in Algemene Onderwys en Opleiding, of VOO (d.w.s. graad R tot 9), verseker.

Dit is gebiedend noodsaaklik dat Vroeëkindontwikkeling en gepaardgaande ouerlike en gemeenskapsgeletterdheid sentrale elemente van die stappe na welvaart is. Ons moet enorme sosiale mobilisering skep om seker te maak dat al ons kinders kan lees, skryf en bereken op vlakke wat deur die kurrikulum vereis word. Premier, u het naatlose integrasie van die werk deur ons departemente gevra en ons maak erns met hierdie opdrag: ons voorgestelde gesinsgeletterdheidsveldtog berus grotendeels op ‘n omvattende transsektorale en "Lerende Kaap"-model.

Ons het verlede jaar ‘n Taakspan aangestel onder die bekwame leiding van Adjunk-direkteur-generaal Brian Schreuder om die departement se strategieë om leerderprestasie in syferkundigheid en geletterdheid te versterk en te bestuur.

Ons strategieë het tot dusver gefokus op onderwyseropleiding, ontwikkeling van materiaal, spesiale intervensies en diagnostiese toetse. Hoewel basiese strategieë ingestel is, het ons studies daarop gedui dat ons beter koördinasie, monitering en deurlopende evaluering moet bereik.

Ons sal die strategie behoorlik fundeer in opvoedkundige teorie en sal ‘n goedgeïntegreerde, holistiese benadering gebruik om ‘n wye reeks aangeleenthede te hanteer, van vroeëkindontwikkeling tot onderrig- en leerondersteuning en taal van onderrig.

Hierdie strategie sal die hoeksteen wees van ons plan om menslike kapitaal te bou en van ons reaksie op die President se oproep om versnelde groei en vaardigheidsontwikkeling. Die strategie sal amptelik in Julie van stapel gestuur word, maar ons het reeds begin om die sleutelelemente te implementeer.

In April van hierdie jaar het ons byvoorbeeld 510 onderwysassistente aangestel om Grondslagfase-onderwysers in arm skole dwarsoor die provinsie te ondersteun, waar hulle die grootste behoefte het aan hierdie soort ondersteuning.

Die onderwysassistente help onderwysers om die syferkundigheids- en geletterdheidsvaardighede van leerders in die Grondslagfase in skole te verbeter, wat graad 1 tot 3 dek. Dit is ‘n direkte reaksie op die uitslae van ons studies oor leerderprestasie in graad 3 en 6, wat aandui dat leerders sukkel om aan die vereistes van die nasionale kurrikulum te voldoen, veral in arm gemeenskappe.

Die pligte van die onderwysassistente sluit in om te luister na leerders se leeswerk, om met groepe en individue te werk om woordvaardighede te verbeter, om numeriesekonsepvaardighede te ontwikkel en om onderwysers met klasorganisasie en -bestuur te help.

Hierdie loodsprojek betrek 163 skole. Ons het goed weggespring. Die assistente werk goed saam met die onderwysers wat hulle ondersteun en hulle is gretig om ‘n verskil te maak aan die lees-, skryf- en wiskundevaardighede van die leerders in hulle sorg. Indien die projekevaluering ‘n goeie impak toon, sal die departement dit oorweeg om hierdie soort ondersteuning uit te brei. In hierdie geval sal ons die kontraktuele verpligtinge van die assistente sodanig uitbrei dat hulle benewens hulle pligte byvoorbeeld 30 gesinne onder hulle sorg neem wat hulle dan sal besoek binne die gesinsgeletterdheidsveldtog onder die "elkeen leer iemand: saam bou ons ‘n leertuiste vir almal"-plan.

Die uitslae van ons leerders in Basiese Onderwys en Opleiding vir Volwassenes gee ons ook rede op hoop. Nege-en-negetig sentra en 1,855 kandidate het geregistreer vir die assessering in Oktober 2005. Dit verteenwoordig ‘n styging van 11,2% in die aantal deelnemende sentrums en ‘n 9.9% styging in die aantal geregistreerde kandidate in vergelyking met Oktober 2004.

Die aantal kandidate (56) wat voldoende krediete in hierdie eksamen verwerf het om vir ‘n AOO-sertifikaat te kwalifiseer, was meer as die helfte meer as in Oktober 2004 (24 kandidate). Daar is ‘n toename in die inskrywing van volwassenes in verskeie programme wat deur ons BOOV-sentrums aangebied word.

Hierdie programme maak dit vir baie volwassenes moontlik om hulle onderbroke opleiding voort te sit. BOOV is ‘n belangrike komponent van ons Menslikekapitaal-ontwikkelingstrategie.

In hierdie verband wil ek hulde bring aan ons oudste BOOV-leerder, mev Anna Ernest van die Worcester Gemeenskapsleersentrum se satelliet op Touwsrivier. Sy kon haar hele lewe lank nie lees of skryf nie – tot hierdie jaar toe sy besluit het om vir haar BOOV- vlak 1-kursus in te skryf.

Agbare lede, mev Ernest is 97 jaar oud. Ons het haar uitgenooi, sy is in die Huis, en ek wil graag hê sy moet opstaan sodat ons almal haar teenwoordigheid kan erken.

Sy is waarlik vir ons almal en vir hele gemeenskappe ‘n inspirasie. Sy is ook die produk van die verbintenis en toewyding van ons OBOS-amptenare in die Breederivier & Overberg wat onlangs ‘n volhoubare 160 dae intervensieveldtog in hulle BOOV-program geloods het om toegang tot BOOV in hulle distrik te verbeter.

Deel van ons BOOV-fokus sluit in ‘n oorsig oor die BOOV-voorsiening met ‘n fokus op die vraag na moontlike voltydse sentrums.

VOO in skole en kolleges

Herkapitalisasie van VOO-kolleges sal ‘n groot dryfpunt tydens die 2006/07 finansiële jaar wees. Ons het R25 miljoen bewillig om die leningskema vir VOO-kollegestudente te vergroot, wat dit moontlik sal maak om studente-inskrywings, veral uit arm gemeenskappe, drasties te verhoog.

Ons VOO-kollege ondersteun ook die leerderskapprogram vir indiensopleiding, wat nasionaal deur die Departement van Arbeid bestuur word. Voorbeelde sluit in ons ondersteuning vir LUR Fransman se Leerderskap 1000-inisiatief. Ons sal steeds kollegesektor kurrikulums en kurrikulumopleiding vir onderwysers in die algemeen ontwikkel. Hierdie ondersteuning speel ‘n kardinale rol om ons in staat te stel om ons ekonomiese groeiteikens te bereik.

Ons fokus op die ontwikkeling van vaardighede wat benodig word om die oogmerke van die MEOS te bereik, deur die getalle in ons VOO-kolleges te vermeerder terwyl leerders ook aangemoedig word om hoër onderwys te betree, veral diegene wat beplan om wiskunde, wetenskap en tegnologie te bestudeer.

‘n Baie belangrike ontwikkeling in kapasiteitsbou in ons VOO-kolleges is die aanstelling van adjunkhoof- uitvoerende beamptes by al ses VOO-kolleges. Ek beskou dit as baie belangrik vir ons Menslikekapitaal-ontwikkelingstrategie en sal my dringende persoonlike aandag daaraan gee.

Intussen, danksy ons deeglike voorbereiding in ons skole en deur die WKOD se administrasie, het ons die nasionale kurrikulum vir graad 10 tot 12 suksesvol geloods, beginnende by graad 10 in 2006. Ons voorbereidings vir die bekendstelling van die kurrikulum in graad 11 in 2007 vorder goed.

Ons het ook ons program geloods om 28 fokusskole in die Wes-Kaap te vestig. Die skole sal spesialiseer in Kuns & Kultuur; Besigheid, Handel en Bestuur; en Ingenieurswese en Tegnologie. Die program sal die bekendstelling van die nasionale VOO-kurrikulum in skole ondersteun en sal toegang tot gehalteonderwys in vakke verbeter wat nie vantevore beskikbaar was vir leerders in verskeie benadeelde gebiede nie.

Die fokusskole is versprei oor elke onderwysdistrik in die provinsie. Hulle voldoen aan ons vereiste vir regstelling en sal leerders toerus met skaars vaardighede wat in die ekonomiese mark vereis word. Die fokusskoolprogram komplementeer ons deelname aan die nasionale Dinaledi-skole met hulle fokus op wiskunde en wetenskap. Hierdie jaar het ons die aantal skole wat aan hierdie program deelneem vermeerder van 10 na 50.

Ons het die fokus-beginsel aanvaar benewens geheelskoolontwikkeling vir elke skool om ‘n verskil te maak aan onderwys in die provinsie. Elke sentrum van uitnemendheid sal ‘n rol speel om die potensiaal van individuele jongmense by hierdie skole te ontgin, wat op sigself ‘n voordeel is. Ons beoog om ‘n kritieke massa van uitnemendheid te bou wat ons hele gemeenskap sal transformeer. Ek moet dit dus beklemtoon dat die fokusskole deel is van ‘n holistiese regstellingsmakroplan en nie beskou moet word as ‘n program waardeur eilande van elitisme geskep gaan word nie.

Ek verwys kortliks na net een fokusarea om te illustreer hoe ons te werk moet gaan om visie in aksie te omskep: hierdie provinsie lewer jong musikale wenners op in elke Tirisano-fees en in elke TV-kompetisie. My uitdaging vandag is dat ons die Wes-Kaap in die musikale hoofstad van die land moet omskep. Ons strategie vir die ontwikkeling van musiek moet institute vir kontemporêre musiek insluit, asook uitgebreide geleenthede vir ons kunstenaars en ‘n fokus op inheemse musiek. Ek glo dat die indiensneming van rondreisende musiekonderwysers op distriksvlak en ‘n sterk fokus by die institute wat aan ons VOO-kolleges gekoppel is op beroepsvaardighede wat benodig word in die musiekbedryf, die potensiaal sal ontsluit van die oorvloedige talent in ons provinsie. Ons het die voormalige CRIC-gebou in Athlone Premier gekoop. Ek stel hiermee hierdie Huis in kennis dat hierdie gebou, wat strategies geleë is langs die Klipfontein-deurgang en naby Joseph Stone is, as een van die terreine vir hierdie inisiatief geïdentifiseer is. Hiervandaan sal die Wes-Kaap die nodige vaardighede ontwikkel vir die musiekbedryf. Lumka Gauteng…sibeka ngaphambili apha entshona Koloni ! Pasop Gauteng! Die Wes-Kaap is aan die beweeg!

Voorsiening van Infrastruktuur

Hoewel ons nog ‘n lang pad het om te stap voordat ons genoeg klaskamers het waar hulle die nodigste is, het ons beduidende vordering gedurende die afgelope jaar in hierdie verband gemaak en ons sal voortgaan om vooruit te gaan gedurende die huidige finansiële jaar.

In 2005/06 het die provinsie ‘n rekord opgestel deur nie minder nie as 15 skole binne een jaar te voltooi en hulle was betyds klaar vir die begin van die 2006-skooljaar. Teen Junie van hierdie jaar sal ons nog nege skole voltooi het, sowel as 60 addisionele klaskamers.

Die provinsie sal nog 11 skole gedurende die 2006/07 finansiële jaar bou, wat die totale aantal skole wat gedurende die 2005/06 en 2006/07 finansiële jare gebou is op 35 te staan bring.

Ons bedank die Departement van Vervoer en Openbare Werke vir al hulle moeite om dit moontlik te maak en sien uit daarna om saam met ons vennote in hierdie departement te werk om hierdie bouprogram te voltooi. ‘n Addisionele taak vir 2006/07 sal wees om die Projekbestuurseenheid in die WKOD te skep om bouprojekte meer doeltreffend te bestuur.

Daar is ook ‘n proses om fondse direk aan skoolbeheerliggame toe te wys vir die ontwikkeling van infrastruktuur. Hierdie proses sal rompslomp met betrekking tot nood-bou- en instandhoudingsprogramme soveel as moontlik bekamp.

Ons finaliseer tans plaaslike voorsieningsplanne in elke distrik sodat ons ‘n nuwe provinsiale prioriteitslys kan opstel vir die bou van skole, skoolsale en ander infrastruktuurbehoeftes. Ons sien uit daarna om saam met ons kollegas in ander departemente te werk wanneer ons hierdie planne implementeer. Gedurende die afsienbare toekoms sal ons ‘n paar moeilike besluite moet neem.

Met verwysing na die infrastrukturele uitbreiding het ons drie opsies: die verkoop van ongebruikte skoolgrond in staatsbesit; moontlikhede onder die aanpassingsbegroting en onder openbare-private vennootskappe. Ons sal beslis al drie navolg.

Skoolveiligheid

Ons moet vandag ‘n oomblik stilstaan om die slagoffers van die 2005-busramp te onthou. Ons dink aan jong Dane Darries en Cheslyn Jones wat in gewelddadige aanvalle dood is, ons maak melding van ons pyn oor die aanvalle, verkragtings en traumas wat deur ons jeug ervaar is.

Terselfdertyd neem ons met bewondering kennis van die helde wat gehelp het ten tye van hierdie traumas – diegene wat slagoffers bygestaan het, wat berading voorsien het en wat weer hoop gegee het. Premier, ek wil in die besonder vir Kevin Arendse uitsonder. Hy is ‘n tienjaaroue leerder by Monte Video Primêr wat gyselaar gehou is en wat in daardie tyd ongelooflike wysheid en moed geopenbaar het. Ek sal Kevin formeel nomineer vir ‘n spesiale Premierstoekenning hierdie jaar. Ons onderwysers is ook helde omdat hulle weerstand bied teen invalle in skooleiendom en hulle die trauma, hartseer en geweld moet hanteer wat blykbaar deel is van die samestelling van ons samelewing. Ek bring hulde aan u almal.

Die WKOD se Veiligeskoleprogram het ontwikkel tot op die punt waar ons skole in die moeilikste van omstandighede oor die algemeen veilige omgewings skep. Die program sluit in noue samewerking met vennote in ‘n wye verskeidenheid sektore, van gemeenskapsorganisasies tot susterdepartemente en die polisie.

Ons vennootskap met Gemeenskapsveiligheid is ‘n uitstekende voorbeeld hiervan. Gemeenskapsveiligheid het befondsing ontvang – ‘n bykomende R6 miljoen in hierdie finansiële jaar – om ses Bambanani skoolveiligheidsvrywilligers by 100 skole elk te ontplooi – waarvan een by elke skool ‘n ouer is.

Gemeenskapsveiligheid, in samewerking met Veilige Skole, het ook eerste vorendag gekom met die idee van die aanstelling van Leerderveiligheidsbeamptes (LVB’s), wat by skole en OBOS'e gebaseer is. Die WKOD het hierdie program oorgeneem en ‘n nuwe inname van LVB’s lewer nou ‘n beduidende bydrae tot die skepping van veilige skoolomgewings en die hantering van stokkiesdraaiery.

Ons kinders moet in die skool wees om hulself te kan toerus met kennis, vaardighede en gesindhede, sodat hulle burgers kan word wat kan help om hulle gemeenskappe te bou en dit nie af te breek nie. Binne hierdie konteks sien ons uit na die uitkoms van ‘n formele ondersoek na ons Veilige Skole-program in hierdie jaar.

Saam met ons susterdepartemente sal ons steeds geïntegreerde benaderings en strategieë binne die sosiale kluster ontwikkel, deur die komplekse verhouding tussen skole en hulle gemeenskappe te ondersoek.

‘n Skool is deel van die gemeenskap, sy gemeenskapsrol is om die gemeenskap te bereik en te bedien, deur sy deure oop te maak vir elkeen en deur die hele gemeenskap in staat te stel om ‘n lerende gemeenskap te word. Leerders, onderwysers en administratiewe personeel is nie net werkers in die skool nie; hulle is ook werkers in die gemeenskap, werkers vir sosiale verandering en ontwikkeling.

Daar is ‘n wederkerige verhouding tussen veilige skole en veilige gemeenskappe. ‘n Gemeenskap wat betrokke is en eienaarskap aanvaar en trots in die skool ervaar, vandaliseer nie die skool nie en laat ander nie toe om dit te doen nie. Ons kyk in hierdie verband na ons rolmodelskole om leiding te gee in verband met buitekurrikulêre aktiwiteite en die vormende invloed daarvan op jong lewens.

Later in hierdie jaar sal ons ‘n WKOD-gemeenskap-skoolweek hou, wat intersektoraal en transsektoraal sal wees en al die Ministeries in die Sosiale Kluster sal betrek, met ‘n sterk koördinerende span en ‘n gekoördineerde plan om vanaf te werk. Hierdie inisiatief het ten doel om beide hoop en waardigheid aan skoolgemeenskappe terug te besorg. Ons het daarvoor begroot en hoop dat ander ministeries dit ook gedoen het ten einde dit te kan ondersteun.

In ‘n "leergemeenskap"-benadering word aangeneem dat elkeen in die gemeenskap leerbehoeftes en -wense het, en almal kan van mekaar leer. Vandaar die belangrikheid daarvan om hierdie inisiatief met die Fees van die Lerende Kaap te koppel.

Die sleutelwoorde is deelname, samewerking, leer, proses, eienaarskap, integrasie, niediskriminasie en vreugde. Ons benodig inisiatiewe wat op die jeug staatmaak as die hoofspelers, nie as deel van die probleem nie, maar as deel van die oplossing.

Die jeug is skool- sowel as gemeenskapsrolspelers, en het ‘n kritieke oorbruggingsrol in al die aktiwiteite en fases van die verhouding tussen die gemeenskap en die skool, en bring spel, geestigheid, musiek en vreugde met hulle saam.

Sosialekapitaalontwikkeling

Ek sal graag ‘n oomblik wou wy aan die bydrae wat die WKOD kan lewer tot sosialekapitaalontwikkeling. Die Premier het in sy rede oor die Toestand van die Provinsie die volgende gesê: "The fourth element of the battle plan against poverty must be safe, healthy and integrated communities. Strong communities based on vibrant and loving families is the cornerstone of prosperity ..."

‘n Vyfde element in die oorlogsplan , volgens hom, moet wees die fasilitering van ‘n sterk burgerlike lewe. Hy beskou gewone mense as die belangrikste akteurs in die bereiking van sukses met ontwikkeling op die lang duur. Wat sodanige sukses waarborg, is wanneer gewone mense georganiseer en geïntegreer word in en oor gemeenskapstrukture heen om gemeenskappe te beskerm en te dien.

Die sosiale sielkundige, Lionel Tiger redeneer dat hoop ‘n "onmisbare vitamiene vir sosiale prosesse" is ("essential vitamin for social processes"/ "sisakha-mzimba esiyimfuneko kwiinkqubo zokutshintsha imeko yezentlalo") Indien elkeen elke dag sou wakker word en uitroep "Dit is hopeloos", sou daar spoedig, volgens hom, geen geloofwaardige môre en geen voortdurende sosiale stelsel wees nie. die eksistensialis-filosoof, Gabriel Marces, stem saam wanneer hy argumenteer dat hoop slegs moontlik is op die vlak van die ons en nie bestaan op die vlak van die alleenstaande ego nie.

Maar die fundamentele uitdaging is dat ons daardie saadjies van hoop moet definieer en koester. En dat ons die kreatiewe rol van hoop sal raaksien. Hoop moedig die ontwikkeling van verbeeldingryke oplossings vir skynbaar groot probleme aan. David Halpin argumenteer in der waarheid radikaal dat "unless hope has been aroused and is alive, there can be no planning" / "ngaphandle kokuba ithemba liye lavuselelwa kwaye liphilile, akunakubakho zicwangciso" / " tensy hoop gewek is en lewend is, kan daar geen beplanning wees nie."

Die kultuurhistorikus, Raymond Williams, deur David Halpin aangehaal, beweer dat dit alleenlik in ‘n gedeelde oortuiging en aandrang is dat daar praktiese alternatiewe bestaan, dat die balans van kragte en kanse begin verander. As die onvermydelikes eers aangepak is, sê hy, begin ons ons bronne versamel vir ‘n reis met hoop/journey of hope/uhambo lwethemba.

Vir die eerste keer vanjaar het ons ‘n gedrukte WKOD-«Aksieplan »wat in u pakket ingesluit is, en, in die geval van lede, op die geheuestokkie aan u geskenk deur Oracle. Die plan van Aksie is steeds in konsepvorm omdat dit nog steeds organies en in ‘n iteratiewe vorm is, Dit bied egter ‘n uitbreiding van al ons prioriteite, dit kontekstualiseer my prioriteite en wil verseker dat al ons pogings naatloos ingerig en ingestel is op ‘n massiewe impak. Die is deel van ons "reis van hoop".

Die sosialekapitaleprioriteite wat in die Plan van Aksie gelys word is:

  1. VRL-vereniging en VRL’e
  2. SBL-intervensie
  3. Skakels met die Plaaslike Regering
  4. Jeug- en Erfenisvierings
  5. Versterking van Skolesport
  6. Skoolsakebestuurders
  7. Wes-Kaap Onderwysstigting
  8. Vereniging van Afgetrede Onderwysers
  9. "Neem ‘n skool aan"-projek met die Sakekamer
  10. BOOV-uitvoerbaarheidstudies
  11. Loodsprojekte aangaande oudleerlingverenigings
  12. Onderwyservoorsiening en -ontwikkeling

Ek sou graag twee voorbeelde wil noem van die werk waarmee ons tans besig is t.o.v. die bou van sosiale kapitaal in die onderwys. Die eerste behels die stig van ‘n Vereniging van Verteenwoordigende Rade van Leerders om ‘n stem te verskaf aan ons primêre kliënte in die onderwys, naamlik ons leerders in die klaskamer.

Die Vereniging sal ook ‘n forum verskaf waar leerders kan debatteer oor wat hulle kan doen om ‘n doeltreffende onderrig- en leeromgewing in hulle skole te verseker. Die toekoms behoort uiteindelik aan ons leerders. Hulle moet eienaarskap neem van hulle toekoms, en die beste manier om dit te bereik , is om onderwys van ‘n goeie gehalte te verkry.

Ons VRL’e kan ‘n kritieke rol in ons skole vervul deur kwessies aan te pak soos leerderregte en -verantwoordelikhede, menseregte, leerderdissipline, diversiteit, middelemisbruik, bendebedrywighede en MIV en VIGS, om maar ‘n paar te noem.

Ons het verlede jaar ‘n baie suksesvolle VRL-konferensie gereël. Die konferensie het ‘n interim komitee aangestel om ‘n provinsiale struktuur en grondwet te oorweeg. Op 15 Junie vanjaar sal ons die grondwet en die vereniging van stapel stuur, as deel van ons huldiging van die 30 ste herdenking van die geslag van 1976. In die galery vandag het ons die voorsitter van die interimkomitee, Albertus Duba van Cape Town High School – ek wil graag hulde bring aan hom en ander lede van die WKVRL.

Intussen moedig ons ook afgetrede en oudonderwysers aan om saam te kom en ‘n vereniging te stig, om in vennootskap met die regering te werk om onderwys vir al ons leerders te verbeter. Dit is in ooreenstemming met ons onderneming om in vennootskap te werk met alle belanghebbendes wat kan bydra tot die rekonstruksie en ontwikkeling van ons land.

Ek het afgetrede en oudonderwysers wat in die stigting van sodanige forum geïnteresseerd is versoek om hulle kontakbesonderhede aan die Kantoor van die Ministerie voor te lê. Ons het reeds meer as 200 name. Ons sou graag ‘n vergadering met sulke belanghebbendes in die nabye toekoms wou belê met die oog op die vorming van ‘n interim dagbestuur, en uiteindelik ‘n langtermyn operasionele raamwerk.

Mnr die Speaker, Eerbare Lede, u mag ook daarvan bewus wees dat tussen Mei en Junie vanjaar alle openbare skole lede van skoolbeheerliggame moet verkies. Naas die nasionale, provinsiale en plaaslike regeringverkiesings is dit die grootste demokratiese proses in SA, wat meer as 25,582 skole betrek by byna 200,000 stoele wat gevul moet word.

Die nasionale tema vir hierdie jaar se verkiesings is: ‘Stem vir jou kind se toekoms’. Ek wil ‘n beroep doen op al ons ouers, en selfs op lede van hierdie Huis, om betrokke te raak as positiewe agente vir transformasie. SBL’e is verantwoordelik vir die doeltreffende leiding van skole. Dit is dus belangrik dat hulle bestaan uit lede met die nodige kapasiteit vir die taak.

Die WKOD is aktief by hierdie proses betrokke en doen voortgesette werk om SBL’e te bemagtig. Die doelwitte van die opleidingsprogram is in ooreen-stemming gebring met die Menslikekapitaal-ontwikkelingstrategie van die Wes-Kaapse Provinsiale Regering. Ons beplan ‘n konferensie met SBL-verenigings voor die einde van die jaar met die oog daarop om ‘n konsultatiewe forum daar te stel.

WKOD Herontwerp

Ons sesde prioriteit vir 2006 sal wees om te kyk na die herontwerp van die WKOD. Ons het nou begin werk aan die implementering van die Menslike-kapitaal-ontwikkelingstrategie. Die eerste fase van hierdie projek sluit ‘n ondersoek in na die kapasiteit van die WKOD om hierdie strategie te implementeer.

Ons sal die WKOD herontwerp, waar nodig, om te verseker dat ons oor hierdie kapasiteit beskik. Die proses sal ook aan ons die geleentheid bied om die kwessie van transformasie in die WKOD aan te spreek. Ons noem hierdie proses die WKOD-herontwerpproses

Herstrukturering is kritiek om te verseker dat ons organisatoriese struktuur en kultuur in ooreenstemming is met ons strategie. Terselfdertyd sal die geleentheid ons toelaat om seker te maak dat ons departement al die mense van hierdie provinsie verteenwoordig.

Die President en die Premier het albei vir ons herinner aan die fokus op vroue vanjaar en die President verwys spesifiek na die behoefte om die nodige aandag te skenk aan die belangrike kwessies van die insluiting van vroue en mense met gestremdhede by besluitnemingsvlakke van die staatsdiens.

Dit is eenvoudig nie aanvaarbaar dat ons departement so min vroue van alle rasse, veral in Senior Bestuur het nie en dat swartmense steeds onderverteenwoordig is in die WKOD nie. Ons behoort elke geleentheid te benut om te verseker dat gelykberegtiging vanjaar bevorder word.

Ons visie vir die WKOD is ‘n Leertuiste vir Almal. Ons eie departement moet ook ‘n tuiste vir almal wees – swart, gekleurd, wit, Indiër, mans, vrouens, jonk, oud en gestremd. Ons sal voortdurend daarna strewe om verteenwoordigend te wees van die mense van die Wes-Kaap.

BELEIDSPRIORITEITE

Ons program vir die huidige finansiële jaar sluit in die ontwikkeling van ‘n reeks beleidsrigtings ter ondersteuning van die implementering van die Menslikekapitaal-ontwikkelingstrategie. Ek noem ‘n paar hiervan:

Skoolkapasiteit en toelatings

Dit sluit in ‘n Skoolkapasiteit-en-toelatingsbeleid om skooltoelatings vir 2007 te lei. Ons is tans besig om die regsopinie wat op ons voorgestelde beleid ontvang is, te ontleed. Die Nasionale Onderwysdepartement sal ook uitgenooi word om aan hierdie besprekings deel te neem.

Leerdervervoer

Ons is ook daarmee besig om ‘n formele WKOD-Leerdervervoerbeleid te ontwikkel. Ons leerdervervoerskema is die grootste van sy soort in die land, en dra betekenisvol by tot die verbetering van toegang tot onderwys in ons armste gemeenskappe, veral in die landelike gebiede.

Die skema verteenwoordig ‘n jaarlikse belegging van R110 miljoen, en bly ‘n strydpunt. Ons pas ‘n riglyn toe om vervoer te verskaf aan leerders van arm gemeenskappe wat meer as vyf kilometers vanaf hulle naaste skool woon en waar openbare voervoer nie beskikbaar is nie.

Streng gesproke vorm die verskaffing van vervoer nie deel van ons formele mandaat as ‘n onderwysdepartement nie. Ons het ‘n duidelike beleid nodig oor die verskaffing van vervoer, en ons verwelkom navorsing en onderhandelinge met die Departement van Vervoer en andere om hierdie kwessie te bestudeer. ‘n Sterk gevoel bestaan dat leerdervervoer by die nasionale openbare vervoerstelsel geïntegreer behoort te word.

Intussen oorweeg ons oproepe teen die toepassing van die vyfkilometer-riglyn, maar slegs waar die veiligheid van leerders ter sprake is.

Planne vir Onderwysvoorsiening

Ons Hoofkantoor en OBOS’e is tans betrokke by samesprekings met skole en kolleges oor planne vir voorsiening vir elke distrik en kring. Van die kwessies sluit in hoe om al ons bronne so doeltreffend moontlik te benut. Die opstel van onderwysforums en konseponderwysvoorsieningsplanne vir alle kategorie B-munisipaliteite en subrade in die metropolitaanse gebied sal die primêre medium vir die beraadslaging oor plaaslike onderwysvoorsieningsplanne wees. In die geval van onderwys in die Wes-Kaap beteken dit dat 44 plaaslike onderwysvoorsieningsplanne vanjaar voltooi moet word, gebaseer op ons 24 kategoriemunisipaliteite en 20 metro-subrade. Dit moet in ooreenstemming geskied met ‘n standaard profielvorm wat toeganklik en maklik verstaanbaar is. In wese behoort dit plaaslike refleksies van die Menslikekapitaal-ontwikkeling-strategie (MKOS) te wees.

In ooreenstemming met ons beleid van naatlose regering werk ons met plaaslike regering saam om groter ooreenstemming tussen plaaslikege-biedeontwikkeling en onderwysvoorsiening te verseker. As gevolg hiervan sluit ons herontwerpprojek die inlynbring van ons onderwysdistriksgrense met dié van plaaslike owerhede.

Aan die einde sal ons moet seker maak dat ons skaars bronne so doeltreffend en effektief as moontlik benut om die bes moontlike onderwys vir elke leerder in ons klaskamers te verseker. Ons beplan om met hierdie samesprekings in Julie 2006 te begin.

Taal-in-die-onderwys-transformasieplan

Na ‘n tydperk van versigtige samesprekings met alle belanghebbendes, is die WKOD gereed om sy doelwitte vir ‘n groot Taal-in-die-onderwys-transformasieplan aan te kondig.

Met aanvang vanjaar, beplan ons om ‘n intensiewe induksieprogram te lei vir beamptes en dan vir onderwysers om seker te maak dat ons ‘n geskoolde en kundige span gereed het om ons twee doelwitte te onderwteun voor ons inbeweeg in ‘n hoëprofiel-uitreikprogram onder ouers en in die gemeenskap.

Ons doelwitte is:

  • Om skole aan te moedig om moedertaalonderwys tot die einde van graad 6 as ‘n minimumvereiste uit te brei, terwyl ons gelyktydig leerders se Engelse vaardighede tot ‘n hoë vlak van bevoegdheid ontwikkel. Dit is ‘n model wat bekendstaan as moedertaalgebaseerde tweetalige onderwys.
  • Om skole aan te moedig om ten minste drie jaar van onderrig in al drie tale van die provinsie voor die einde van die AOO-band te verskaf. Hierdie nasiebouoefening in drietalige bevoegdheid behoort met die tyd saam by te dra tot egte groei en sosiale harmonie in die provinsie.

Dit sal ‘n proses wees en sal vergesel wees van ‘n omvattende opleidingsprogram om onderwysers toe te rus om die uitdaging met die nodige vaardighede aan te pak. Ons sal hierdie doelwitte nie oornag bereik nie. Aangesien dit ‘n proses is wat oor verskeie jare ingefaseer sal moet word, sal ons nie kan terugkeer as dit eers begin het nie.

Openbaar-privaat-vennootskappe

‘n Ander sleutelarea vir beleidsontwikkeling sal die area wees wat openbaar-privaat-vennootskappe behels. Vir die afgelope jaar het ons besondere aandag geskenk aan die ontwikkeling van die Wes-kaap Onderwysstigting, in samewerking met ons vennote van die privaat sektor, en ons sal hierdie proses voortsit in 2006.

Die Stigting is gesamentlik deur die WKOD en privaatsektorvennote gestig om die gehalte van die onderwys in die Wes-Kaap deur middel van doeltreffende openbaar-privaat-vennootskappe te verbeter. Dit is ons plan om ‘n "eenstopwinkel" daar te stel vir alle vennote en stigters wat ‘n bydrae tot die groei van die onderwys in die provinsie wil maak. Ons wil graag die voorbereidings vir nisvennootskappe, klein vennootskappe en grootskaalse vennootskappe tref.

Ons planne sluit in die aanstel van toegewyde personeel om die dag-tot-dag-verpligtinge van die Stigting te bestuur. Van die take van die Stigting sluit in die insameling van fondse en die versekering dat pogings om die onderwys te ondersteun nou inskakel by ons strategiese doelwitte.

Ander vennootskappe

Ons program van aksie vanjaar sluit ook in om met ander provinsiale departemente saam te werk oor ‘n wye reeks inisiatiewe om, gegewe hierdie spesiale fokusareas vir vanjaar, die jeug en vroue te ondersteun.

Voorbeelde sluit in aandag aan dwelmmisbruik, in samewerking met Gemeenskapsveiligheid, die bevordering van entrepreneurskap met Finansies en Toerisme en MIV en Vigs-opleiding, onder andere.

NASIONALE PRIORITEITE

Ander prioriteite vir 2006 sluit in die ontwikkeling van beleidsrigtings oor die toegang tot fasiliteite van openbare skole, skooluitstappies en die registrasie van onafhanklike skole. Intussen is ons bly om te kan noem dat daar vordering gemaak is in die Wes-Kaap met die implementering van nasionale prioriteite.

Geenskoolgeldskole

Ons is bly om te kan aankondig dat 419 skole in die Wes-Kaap uit die 424 wat ons aanvanklik uitgenooi het, aansoek gedoen het om "geen skoolgeldstatus". Dit verteenwoordig ‘n positiewe respons van 98.8%. Hierdie aanbod maak deel uit van die uitrol van ‘n nuwe nasionale beleid om skoolgeld in arm skole af te skaf.

Die President het die Wysigingswet op Onderwyswette, Wet 24 van 2005 op 26 Januarie 2006 onderteken. Dit laat die nasionale Minister van Onderwys toe om kategorieë van skole te identifiseer wat geen skoolgeld mag vra nie.

Die Departement sal in die finansiële jaar van 2006/07, R29 miljoen vir hierdie inisiatief toeken, en dit sal gevolg word deur bedrae van R139 miljoen en R237 miljoen in 2007/08 en 2008/09 onderskeidelik. Op grond van beperkte fondse wat beskikbaar is vir die 2006/07 finansiële jaar, sal die WKOD op die armste primêre skole fokus as deel van die eerste fase van die implementering van "geenskoolgeldskole".

Die WKOD het dus 242 primêre skole genader om "geenskoolgeldstatus" te kies met ingang 1 Mei 2006. ‘n Totaal van 142,192 leerders woon hierdie skole by, wat 15.9% van al ons leerders verteenwoordig.

Die Departement wil voortgaan om hierdie beleid in te faseer in 2007/08, met die oog daarop om die proses gedurende die 2008/09 finansiële jaar by skole wat ongeveer 37.6% van ons leerders verteenwoordig, af te handel.

Vroeëkindontwikkeling

Ons sal voortgaan om te fokus op Vroeëkindontwikkeling in ooreenstemming met nasionale prioriteite en ons Menslikekapitaal-ontwikkelingstrategie. Dit sal insluit die handhawing van ons verhoogde subsidie van tussen R6 en R8 vir VKO-leerplekke in arm gemeenskappe. Ons kyk ook na die verhoging van ‘n toekenning wat vir graad R-onderwyseropleiding gemaak word.

Spesiale Onderwys

Ons is besig met die implementering van die nasionale inklusiewe onderwysbeleid vir leerders met spesiale onderwysbehoeftes. Fokusareas vir vanjaar sal maniere insluit om toegang tot spesiale onderwys uit te brei. Ons het meer as R7 miljoen bewillig in hierdie begroting om twee addisionele vaardigheidskole op te rig. Ons hoofuitdaging is dat ons nog 3 000 leerders het tot wie se voordeel dit sal wees om in spesiale skole geplaas te word.

Onderwysbestuursinligtingstelsels

Ons nasionale prioriteite sluit in die ontwikkeling van ons onderwysbestuursinligtingsdiens, bekend as OBIS. Ons is bly om aan te kondig dat OBIS by die WKOD betekenisvolle vordering toon. Ons mees onlangse projek is ons nuwe Leerdernaspoorstelsel.

Die stelsel, die eerste van sy soort in Suid-Afrika, is bedoel om die doeltreffendheid en die gehalte van die onderwys in die Wes-Kaap te verbeter. Die stelsel bestaan basies uit ‘n enkele databasis van alle leerders in die Wes-Kaapse openbare skole, van graad R tot 12. Die databasis sal ‘n kragtige bestuursinstrument verskaf vir skole sowel as die administrasie.

Ons het aan die begin van vanjaar die eerste fase van die projek voltooi. Dit het die voltooiing van die databasis behels. Die tweede fase sal insluit die ontleding van die data en die beskikbaarstelling daarvan aan bestuur vir besluitneming.

Terwyl ons praat van inligtingstegnologie is ons bly om te kan rapporteer dat ons groot vordering maak met die ondersteuning van onderrig en leer in ons skole en kolleges, via die Khanya- en Dassie-projekte en met die ondersteuning van die Shuttleword Stigting.

Van die belangrikste prestasies verlede jaar het ingesluit dat elke skool nou oor ‘n rekenaarlaboratorium beskik vir die bekendstelling van die nuwe nasionale kurrikulum vir graad 10 tot 12. Ons debatteer nou die waarde daarvan om elkele rekenaars in klaskamers in die primêre skool te installeer, sodat leerders op geïndividualiseerde programme kan werk.

DOELTREFFENDE SKOLE, ONDERWYSERONDERSTEUNING EN LEIERSKAPONTWIKKELING

Ons onderwysers bly steeds die mees waardevolle bate in ons strewe na gehalteonderwys. Die moraal van ons onderwysers, hulle kwalifikasies, ervaring en bevoegdheid is sleutelaanduidings van moontlike gehalteuitkomste.

Hiermee gekoppel is die staat se rol in voortgesette ontwikkeling, ondersteuning en bronne wat toegeken is aan die skool en onderwyser. Leierskap, dissipline en die professionele personeelkultuur dra grootliks by tot die gehalte van uitkomste.

Ek is dus bly om te kan rapporteer dat die WKOD op die punt is om die jongste kollektiewe ooreenkoms van die Raad van Arbeidsverhoudinge in die Onderwys (RAVO) te implementeer. Hierdie ooreenkoms maak voorsiening vir verbeterde loopbaanbeplanning en ontwikkeling vir gekwalifiseerde posvlak 1-onderwysers, sowel as versnelde salarisvordering vir alle onderwysers op sekere salarisskale.

Die ooreenkoms maak voorsiening vir die nuwe rang van Meesteronderwyser. Ons kan senior onderwysers op salarisvlak 8 bevorder tot die rang van Meesteronderwyser op salarisvlak 9, indien hulle aan prestasiekriteria voldoen wat bepaal is deur die Geïntegreerde Gehaltebestuurstelsel (GGBS).

Die ooreenkoms oor versnelde salarisvordering maak dit nou vir onderwysers moontlik om vinniger te vorder deur ‘n salarisvlak, byvoorbeeld met drie kerwe na drie jaar van goeie prestasie. Onderwysers kan ook drie kerwe behaal in vyf jaar indien hulle bv. drie goeie prestasieassesserings gedurende hierdie tydperk behaal.

Hierdie inisiatief is deel van R4.2 biljoen wat toegeken is om die besoldiging van opvoeders landswyd te verbeter. Ons glo dat hierdie ooreenkoms ver sal gaan om onderwysers aan te moedig om hulle beste te gee en vir die departement om hulle pogings te beloon.

In die konteks van onderwyserontwikkeling wil ek graag daarop klem lê dat daar ‘n behoefte is dat ons verhouding met ons unies nuwe dimensies moet aanneem. Ek wil graag die opregte wens uitspreek dat ons minder by RAVO ontmoet en meer vergader om ons verenigde optrede te bepaal wat tot die leeromkeer in ons provinsie sal lei.

Terwyl ons aan die een kant moet verseker dat die diensvoorwaardes van onderwysers gedurig verbeter, het ek verlede jaar met my reis na die Verenigde Koninkryk (VK) geleer dat die enkele belangrikste bydraende faktor in 80% van doeltreffende, suksesvolle skole leierskap is.

Ons het ‘n toestand waar baie mense baie aggressief, en soms gruwelik vir bevorderingsposte beding. Daar was ook gevalle waar omkopery plaasgevind het.

Verlede jaar het ek die begrip van Skoolsakebestuur bestudeer, en die positiewe impak wat dit gehad het op die selfvertroue van diegene wat aan die verskillende kursusse en programme deelgeneem het. Ek stel nie voor dat skole enigsens "sakeondernemings" is nie, maar wat ek sê is dat hulle gesond en ooreenkomstig beproefde en getoetste bestuursbeginsels bestuur moet word.

Baie van die skoolsakebestuurders in die VK, wat voorheen ontvangsklerke, sekretarisse of administrateurs was, is nou in skoolbestuurspanne opgeneem, wat ‘n baie positiewe ontwikkeling is. Ons bespreek tans ‘n forum van skoolsekretarisse en -administrateurs, om hulle oogpunte te versamel oor ‘n moontlike kurrikulum vir skoolbestuurders, wat perfek deur ons VOO-kolleges aangebied kan word. Hierdie gesertifiseerde kursus sal in die tweede kwartaal van 2007 geloods word. . Ons vennote is die Suid-Afrikaanse Penning-meesters van Onafhanklike Skole van Suid-Afrika, Nasionale Kollege vir Skoolleierskap, Manchester Metropolitaanse Universiteit en die Instituut vir Administratiewe Bestuur.

‘n Projekspan maak goeie vordering en ons vennote sal in Julie met ons saamwerk om ons planne vir 2007 te finaliseer. Dit is van kritieke belang dat ons kursus NKR-geakkrediteer sowel as internasionaal erken sal wees.

DIE 2006/07-BEGROTINGSTOEKENNINGS

Die Wes-Kaap sal in 2006/07 byna R6.988 biljoen op onderwys spandeer. Waar die 2005/06-begroting 30.4% van die totale begroting van die provinsiale regering uitgemaak het, het hierdie finansiële jaar se bedrag aansienlik vermeerder, en maak dit 38% uit van die totale provinsiale begroting, wat ‘n toename van R728 miljoen in vergelyking met die vorige jaar verteenwoordig.

Eerbare speakers, Lede van die Huis en die publiek, die feit dat die Onderwys die grootste gedeelte van die totale provinsiale begroting uitmaak, is ‘n duidelike bewys van die toewyding van hierdie Provinsiale Regering om menslike kapitaal te bevorder en die Kaap te deel.

Hierdie begroting en hierdie huis plaas ‘n skrikwekkende verantwoordelikheid op myself en die WKOD, en ons moet hierdie geld verstandig spandeer. Ek is bly om te kan sê dat ons ons uitgawes versigtig beplan het, onder leierskap van ADG Johan Fourie en sy span, en dat ons gereed is om u verwagtings vir die 2006/07-finansiële jaar te ontmoet.

Soos verwag kan word, sal openbare gewone skoling die grootste gedeelte van die begroting kry, teen R5.7 biljoen. Ander sleutelprogramme sluit in spesiale skoolonderwys, algemene administrasie, kolleges vir verdere onderwys en opleiding, en hulp- en geassosieerde dienste, wat bedrae van R382.4 miljoen, R264.7 miljoen, R259.9 miljoen en R207.2 miljoen onderskeidelik sal ontvang.

Ander hoogtepunte sluit in, soos vroeër aangedui, spesiale befondsing om ons in staat te stel om "geenskoolgeldskole" in te stel. die provinsie het R29.3 miljoen vir hierdie doel vir 2006/07 toegeken. Toekennings sal jaarliks verhoog tot ‘n totaal van R404.4 miljoen vir geenskoolgeldskole gedurende die Mediumtermyn-uitgaweraamwerk- (MTUR-) tydperk, nl. van 2006/07 tot 2008/09. Die bedrae sal R527 in 2006/07 wees wat styg tot R554 in 2007/08 en weer tot R772 in 2008/09.

Die WKOD sal verhoogde ondersteuning aan benadeelde skole verskaf deur ‘n teikenstandaard-norme-en-standaarde-subsidie van R527 per leerder aan alle "geenskoolgeldskole" toe te ken.

Ons verhoog ons totale toekenning vir graad R met 49% van 2005/06 tot R107.4 miljoen in 2006/07, wat verhoogde besorgdheid vir vroeëkind-ontwikkeling toon. Die provinsie sal R534.3 miljoen gedurende die MTUR-periode spandeer om te verseker dat die toenemende getal leerders toegang tot graad R-programme van gehalte het.

Ons sal die skooltoestande verbeter deur R228.1 miljoen gedurende die MTUR-periode te spandeer om agterstande in toerusting aan te suiwer en afgeleefde skooltoerusting in benadeelde skole te vervang.

Ons sal R68.8 miljoen in 2006/07 op die implementering van die nasionale kurrikulum in skole spandeer. Ons is tans besig om al ses VOO-kolleges in die Wes-kaap te herkapitaliseer deur nasionale voorwaardelike toekennings-befondsing te gebruik. Dit sal R70 miljoen in 2006/07 en R227 miljoen gedurende die MTUR-periode beloop.

Ons gebruik die fondse om toenemende leerderinskrywing te ondersteun, om kollegeterreine op te gradeer (fisiese infrastruktuur en toerusting ingeslote) en om nuwe en moderne programme in te stel.

Ons beplan ook om meer geld op beurse vir finansieel behoeftige en akademies verdienstelike leerders te spandeer, veral in daardie vaardigheids-areas wat nou die meeste by die provinsiale ekonomie in aanvraag is.

Om toegang en ekiwiteit by VOO-kolleges te bevorder, verskaf die iKapa Elihlumayo Finansiële Hulpplan R25 miljoen in 2006/07 om vir behoeftige VOO-kollegestudente finansieel te help. Ons voorsien dat 1,500 leerders gedurende 2006/07 daarby baat sal vind. Dit is duidelik dat die enigste manier om toegang tot ons VOO-kolleges te verhoog is om óf die befondsing dramaties te verhoog om die koste van kursusse te verlaag óf om ‘n nasionale beurs/leningskema vir die sektor in te stel. Ek weet dat Minister Pandor hierdie saak tans ernstig oorweeg.

GEVOLGTREKKING

Ons leuse vir hierdie toespraak is "Elkeen leer iemand – saam bou ons ‘n leertuiste vir almal." Deur uit te reik om mekaar te help, sal ons ‘n onstuitbare mag ontsluit wat net kan dien om beter lewens vir almal te bou.

Ek wil graag die Superintendent-generaal, mnr Ron Swartz, en mnr Paul Rockman van sy kantoor bedank vir die goeie verhouding met die Hoof van my Kantoor, Nazeema Hendricks, wat gehelp het om die skakels tussen die Departement en die ministerie te bevestig. My dank gaan aan die ADG’s, Hoofdirekteure en die hele breë bestuur van die WKOD vir al hulle harde werk in die aanspreek van die groot uitdagings wat ons in die onderwys in hierdie provinsie in die gesig staar.

Terwyl daar so baie is wat gedoen moet word, is daar ook vele voorbeelde van hoe die werk van die WKOD die pas aangee in onderwyslewering in die land. Hiervoor wil ek ons 1, 500 prinsipale , ons 30,000 toegewyde onderwysers, die lektore en leiers by die ses VOO-kolleges en die meer as 8,000 staatsdiens-amptenare bedank. Almal van u maak ‘n verskil in die lewes van ons byna een miljoen leerders.

Ek wil graag ons skool- en kollegebestuurspanne bedank wat sulke uitstaande leierskap in soveel gemeenskappe in elke distrik oor ons provinsie heen toon, asook al ons vennote in die openbare en privaat sektore, arbeid, burgerlike gemeenskap in hoër onderwys, wat met ons saamwerk om onderwys van gehalte vir almal te verseker.

In haar afwesigheid wil ek Minister Naledi Pandor bedank. Ek erken ook die rol van die Staande Komitee oor die Onderwys, veral die Sekretaris, me Joyce Witbooi.

‘n Spesiale groot dank aan al my personeellede in die kantoor, nl. Nazeema Hendricks, my adviseur Archie Lewis, Gert Witbooi, Josie Malesela, Chris Gqogqa Lydia Wabani, Anne Schlebusch (gesekondeer na my kantoor), Japie Lewin en Shadrack Nenzani. Dank aan Denise Alcock wat instaan vir iemand wat sedertdien ‘n ander werk aanvaar het – Bernadette Baxter (voorheen Engelbrecht).

Dank aan my medekollegas in die Uitvoerende Raad vir u ondersteuning, aan my vriende en familie, my ouers en veral my vrou Melanie en dogters Aleya en Jenna – vir julle begrip dat ek soms sulke lang ure weg van julle moet deurbring.

Mnr Speaker, aan die begin van my toespraak het ek aangedui dat ek oor suksesse verslag gaan doen, die uitdagings gaan skets, ons plan van aksie gaan bekendstel en die span gaan voorstel.

Ons benadering is onvermydelik ‘n holistiese een. Die uitstallings hier buite het die essensie van ons benadering aangedui. Indien u tyd gehad het om om dit te besigtig, sou u sport, musiek, welsyn en voeding sy aan sy met die baie praktiese lwessies van befondsing vir verdere studies, die leerderskap-opsies en ‘n mini-vertoonvenster vir ons plaaslike inrigtings vir hoër onderwys gesien het. Ander regeringsdepartemente is daar verteenwoordig , soos ook SOOO’s.

Mnr Speaker, die titel van vandag se toespraak en die temas wat ek gekies het, het almal te doen met die gemeenskap en met groei. In ons midde het ons vandag verteenwoordigers van ons indrukwekkende transformasiespan: ons het vrywillige lesers, mnr die Speaker, afgetrede onderwysers, ons VRL-voorsitter, COSAS en Provinsiale Jeugkommisieleiers, sake- en vakbondleiers, finansierders, ons diensverskaffers, ons tersiêre inrigtings, ons SBL-verenigings, prinsipale van ons nuwe skole en van fokusskole, leiers by VOO-kolleges, vrywillige arbeidsterapeute, ons eie beamptes, vennote van alle soorte en ‘n groot span talentvolle jong sportmanne en -vroue. Ek weet dat ek ook kan vertrou op die ANC-leierskap en voetsoldate wat vandag hier in groot getalle teenwoordig is. Ek is bemoedig deur die ondersteuning van ons planne van oor die politieke spektrum heen.

Hierdie mense verteenwoordig ons mag, mnr die Speaker, dit is ons vrywilligers. Dit is ons span. Hulle hemde vertel die meeste daarvan, hulle gesigte, gewillige harte en ongelooflike CV’s sê die res. Elkeen leer iemand. Sibanye/saam/together:

WILLIG IN

Vanuit hierdie uitkykpunt, mnr die Speaker, kan ons net diegene wat in die huis is, sien. Maar buite, in die ouditorium is daar vandag tientalle meer. En in ons strate, fabrieke en gemeenskappe staan daar duisendes gereed. en as u agterna na ons braai toe kom, sal daar ook hemde vir u almal in die kamer wees. Ek wil u dan herinner aan die woorde van Raymond Williams dat eers wanneer onvermydelikhede aangepak word, ons begin om ons bronne bymekaar te maak vir ‘n reis met hoop/ journey of hope/ uhamba lwethemba. Met hierdie mag, mnr die Speaker, dames en here, en hierdie energie, hoe kan ons anders as om ‘n impak te maak?

Baie dankie…


 return to: WCED Home page | Previous page
© 2006 WCED