1. Ukuphuhliswa kwamanqanaba olwazi lokufunda nokubhala nokubala kwisiGaba sesiSeko yinto ephambili neyingxam kwisiCwangciso soLwazi lokuFunda nokuBhala nokuBala seSebe leMfundo leNtshona Koloni (WCED Literacy and Numeracy Strategy).
2. Ngo-2005 iCandelo loPhuhliso lweKharityhulam laqhuba iikhosi zeentsuku ezi-3 ezagxila nzulu kuLwazi lokuFunda nokuBhala nokuBala kootitshala beBakala R njengendlela yokunika bona inkxaso nezikolo zabo ukuba baphuhlise ulwazi, izakhono, imikhwa emihle (attitudes), iimfundiso ezisisiseko ezisavelayo (emergent) kubafundi beBakala R. Njengoko iSebe leMfundo leNtshona Koloni liqhubela phambili ngokumana lifaka izibonelelo zeBakala R, sizimisele ukuphinda sibonelele ngezinye iikhosi ukuxhasa ikharityhulam esemgangathweni yeBakala R.

3. Ezi khosi zijolise
  • ekukhuthazeni ukwaziwa nokuqondwa kokubaluleka kwamava emfundo olwazi lokufunda nokubhala nokubala afanelekileyo ngokwesigaba sokukhula komfundi (developmentally appropriate) kwimpumelelo yexesha elizayo kwezi nkalo.
  • ekuvuseleleni ulwazi lootitshala lokufundisa ulwazi lokufunda nokubhala nokubala, izakhono, imikhwa emihle (attitudes), iimfundiso ezisisiseko kwabasaqalayo beBakala R ukwenzela ukuba bahlale belungiselelwe ikharityhulam yamaBakala 1 - 3.
4. Ekupheleni kwezi khosi abathathi-nxanxeba baya kuba nako ukwenza ezi zinto zilandelayo
  • Ukuqonda iikhonsepthi (concepts) zolwazi lokufunda nokubhala nokubala olusavelayo (emergent literacy/numeracy)
  • Ukucalula yonke imigangatho yovavanyo ejolise kwiziphumo yeBakala R kwezi nkalo zezifundo, iiLwimi/iMathematika, ngakumbi ngokubhekiselele kuphuhliso lolwazi lokufunda nokubhala nokubala olusavelayo ngendlela yokufundisa nokufunda engalandeli ngqo migaqo nesebenzisa kakhulu ukudlala nokuthatha inxaxheba ekufundeni
  • Ukuchaza indlela ukufunda nokufundisa kuzo zontathu iiprogram zokufundisa ziphela eziluxhasa ngayo ulwazi lokufunda nokubhala nokubala olusavelayo
  • Ukuvelisa imisebenzi yokufunda nokufundisa yeBakala R edityanisiweyo esusela kwi-NCS ephuhlisa ulwazi lokufunda nokubhala nokubala, izakhono, imikhwa emihle (attitudes), iimfundiso ezisisiseko ezisavelayo
  • Ukudibanisa ukucwangcisela ulwazi lokufunda nokubhala nokubala kwiprogram yamihla le ngendlela yokufundisa nokufunda engalandeli ngqo migaqo nesebenzisa kakhulu ukudlala nokuthatha inxaxheba ekufundeni
  • Ukuqaphela izithintelo ekufundiseni ezifanayo nezithi zichaphazele ulwazi lokufunda nokubhala nokubala olusavelayo
  • Ukuchaza ubuncinane imisebenzi emithathu eyenziwa mihla le nefunekayo yonke imihla kwithamthebhile yeBakala R nebaluleke gqitha ekuphuhliseni ulwazi lokufunda nokubhala nokubala olusavelayo
5. Iikhosi zoLwazi lokuFunda nokuBhala zaBasaqalayo ziya kuqhutywa kuzo zo-4 izithili ze-EMDC kulo nyaka. Iinkcukacha ngezi khosi zifumaneka kwiziHlomelo A no-B. Nayiphi imibuzo esuka kootitshala abakwezi zithili zi-4 ze-EMDC, engokubhalisa nemiba yeekhosi, mayibhekiswe kumququzeleli we-EMDC ochaphazelekayo okuluhlu olukwiithebhile ezinikiweyo kwiziHlomelo A no-B. Imibuzo esuka kootitshala abakwezinye ii-EMDC ingabhekiswa kumcebisi ngezekharityhulam oyintloko we-EMDC yabo.
6. Ootitshala beBakala R abafundisayo ngoku kwiiklasi ezibhaliswe kwiSebe leMfundo leNtshona Koloni bavumelekile ukuba baye kwiikhosi eziqhutywa yi-EMDC yabo. Nakuba kunjalo, ukuthatha inxaxheba ekhosini kwenziwa ngokuzithandela (voluntary) yaye elona nani liphezulu liya kubhaliswa ngekhosi nganye ngootitshala abayi-32 kuphela. Ukongeza, uluhlu lwabalindileyo (waiting list) luya kwenzelwa ootitshala beBakala 1 abanqwenela ukuya kwezi khosi.
7. Zisebenzisa ingqiqo yazo, ii-EMDC ziya kukhupha isimemo esiqhelekileyo zisibhekise kwizikolo zazo okanye zimeme ezo zikolo zihlangabezanayo neekhrayitheriya ezimiselwe zii-EMDC, ezinjengokuba kufuphi kwindawo ekuqhubekela kuyo ikhosi nokuba umntu ebekhe waya kwezinye iikhosi zoqeqesho. Ii-EMDC ziya kuqhagamshelana nezikolo kungekudala kwaye zonke iifom zobhaliso ezizaliswe ngokupheleleyo mazibuyiselwe kwi-EMDC ngomhla okanye phambi kowe-1 Juni 2007.
8. Akuba nje utitshala evunyiwe yaye ebhaliselwe ikhosi, unyanzelekile ukuba eze kwikhosi leyo, okanye enze amalungiselelo okufumana omnye umntu ofanelekileyo ongangena endaweni yakhe, ukungaphumeleli kwakhe kungabangela ukuba loo nkcitho yenziweyo ifunyanwe kwakhona kwisikolo sakhe ngokuthi siyihlawule.
9. Ootitshala ababhaliso lwabo luvunyiweyo bangafaka amabango abo eendleko zohambo. Kuya kuhlawulwa le nkxaso-mali ilandelayo kube kanye qwaba, ngokuxhomekeka ekubeni iSebe leMfundo leNtshona Koloni lifumana ifom yebango ezaliswe ngokuchanekileyo kwindawo yokuqhubela ikhosi:
  • Iikhilomitha eziyi-20 kuye kwi-50 zizonke kwiintsuku ezi-3:    R75-00
  • Iikhilomitha eziyi-51 kuye kwi-75 zizonke kwiintsuku ezi-3:    R85-00
  • Iikhilomitha eziyi-76 kuye kwi-100 zizonke kwiintsuku ezi-3:  R95-00
  • Iikhilomitha ezingaphezu kwe-100 zizonke kwiintsuku ezi-3:  R100-00
10. Ootitshala bayacelwa baqinisekise ukuba iifom zabo zamabango ezizalisiweyo (ezinazo zonke iinkcukacha ezichanekileyo nezingqiniweyo), zingeniswa kumphathi wendawo yokuqhubela ikhosi ngaphambi kokuphela kwekhosi.

Kuya kufunwa ezi nkcukacha zilandelayo ukwenzela ukuba kube nokuhlawulwa amabango ngeendleko zehambo:

  • Inombolo yePesali (ukuba kuyasebenza oku)
  • Inombolo ye-ID
  • Umgama ohanjiweyo ngeekhilomitha ukusuka ekhaya ukuya kwindawo yekhosi
  • Iinkcukacha zebhanki zabo bonke abaqeshwa abahlawulwa libhunga lolawulo lesikolo mazingeniswe ngaphambi kokuphela kwekhosi kwifom efanelekileyo nefakwe isitampu yibhanki echaphazelekayo. Aziyi kuvunywa iifotokopi okanye iifeksi zefom ezaliswayo.

Iifom zentlawulo yamabango eendleko zehambo ezifike kade okanye ezingachanekanga aziyi kwamkelwa.

11. Kuya kubakho iziphungo ngentlazane nangexesha lesidlo sasemini.
12. ICandelo loPhuhliso lweKharityhulam liyalivuyela kakhulu eli thuba lokunika inkxaso kootitshala beBakala R kwindima yabo ebaluleke gqitha abayidlalayo ekuphuhliseni isiseko esomeleleyo solwazi lokufunda nokubhala nokubala olusaqalayo kwabona bafundi bethu baselula.


ISAYINWE: NGU-J.P. RAULT-SMITH
INTLOKO: YESEBE LEMFUNDO
UMHLA: 2007:05:10

Isihlomelo A  (ubukhulu: 20 KB)
Isihlomelo B  (ubukhulu: 20 KB)