1. Hierdie omsendbrief word aan alle beheerliggame uitgereik om die doel van die Wet op Mededinging, 1998 (Wet 89 van 1998) te beklemtoon, asook die behoefte om aan die vereistes van die Wet voldoen. Artikels 4, 5 en 8 onder die opskrif "Prohibited Practices of the Act" is van toepassing op skole soos uitgelig in die aangehegte Bylae. Die volledige Wet is beskikbaar op die webblad www.westerncape.gov.za/legislation/competitionact-89-1998 Die doel van hierdie Wet is om kompetisie te bevorder en te handhaaf:

  1. Die bevordering van die doeltreffendheid, aanpasbaarheid en ontwikkeling van die ekonomie.
  2. Verbruikers van mededingende pryse en keuse van produkte te voorsien.
  3. Die bevordering van indiensneming en die vordering van die maatskaplike en ekonomiese welsyn van Suid-Afrikaners.
  4. Die uitbreiding van geleenthede vir Suid-Afrika se deelname aan die wereldmarkte en die erkenning van die rol van buitelandse mededinging.
  5. Om te verseker dat die klein en medium grootte ondernemings 'n billike geleentheid het om aan die ekonomie deel te neem.
  6. Die bevordering van 'n groter verspreiding van eienaarskap, om in die besonder die eienaarsbelang van die voorheen benadeelde persone te verhoog.
2. Die Mededingingskommissie van Suid-Afrika het 'n aantal klagtes van potensiele uniformverskaffers in die Wes-Kaap ontvang ten opsigte van hul uitsluiting van kompetisie in die mark vir die verskaffing van skooluniforms aan skole. Die uitsluiting het betrekking op die gebruik van eksklusiewe ooreenkomste tussen skole en gevestigde skooluniformverskaffers wat, in sommige gevalle, by n onbepaalde tydperk ingesluit is. Ouers kla ook oor hierdie eksklusiewe ooreenkomste en die gevolglike ho pryse van skooluniforms.

3. Die bepalings van die Wet op Mededinging, 1998 (Wet 89 van 1998), verbied maatskappye om op sodanige wyse op te tree wat mededinging kan voorkom en tot hoe pryse en 'n gebrek aan keuse kan lei. In die besonder, verbied die Wet maatskappye om vertikale ooreenkomste aan te gaan wat kompetisie1 beperk. Vertikale ooreenkomste is die ooreenkomste tussen 'n maatskappy en sy verskaffer/s en/of kliente. Dit sluit ook voorraadooreenkomste, verspreidingsooreenkomste en agentskap- en franchise-ooreenkomste in. Die ooreenkoms tussen 'n skool en sy verskaffer van skooluniforms is dus 'n vertikale ooreenkoms binne die konteks van die Wet op Mededinging, 1998 (Wet 89 van 1998).

4. Die Wet op Mededinging, 1998 (Wet 89 van 1998), verbied ook dominante maatskappye om hul dominansie deur buitensporige pryse te misbruik en hulle nie-dominante teenstanders van deelname in die mark2 uit te sluit. Die aanneem van langtermyn- eksklusiewe ooreenkomste kan lei tot die skep van 'n monopolieverskaffer wat hoer pryse kan hef.

5. Die volgende maatreels moet ingestel word om die potensiele anti-mededingende uitwerking van eksklusiewe ooreenkomste met betrekking tot die verkryging van skooluniforms deur skole te versag:
5.1 Om die mark vir ander verskaffers van skoolklere oop te maak

Verkieslik moet skooluniforms so generies as moontlik wees sodat dit van baie verskaffers verkry kan word. Waar dit nie moontlik is nie, moet eksklusiwiteit beperk word tot sodanige items wat die skool as nodig ag om by die vooraf-geselekteerde verskaffers te kan kry. Daar word aanbeveel dat skole die mededingende tender vir die verskaffing van skooluniforms bevorder en handhaaf. Om uitvoering hieraan te gee, moet skole die bod vir die verskaffing van hul skooluniforms uitnooi. Dit sal alle potensiele verskaffers die geleentheid bied om te kompeteer om skole van die nodige uniforms te voorsien. In hierdie verband, tensy daar redelike praktiese redes is, moet meer as een verskaffer aangestel word sodat mededinging nie heeltemal tydens die duur van die kontrak uitgeskakel word nie.

Wanneer skole wel verskaffers by die bodproses betrek, moet hulle oplet dat hulle nie saamspan nie, want dit word ook deur die Wet op Mededinging, 1998 (Wet 89 van 1998), verbied.

Die Wet op Mededinging, 1998 (Wet 89 van 1998), verbied mededingende firmas, soos verskillende verskaffers van skooluniforms aan skole, om ooreenkomste aan te gaan wat tot die vasstelling van pryse, die verdeling van markte en/of klinte en knoeiery met tenders3 kan lei.
5.2 Skooluniformkontrakte moet van 'n vaste of beperkte duur wees

Die kontrak om 'n skool van skooluniforms te voorsien, moet van 'n beperkte duur wees. Dit beteken dat die tender wat aan fn verskaffer toegeken word, vir 'n spesifieke tydperk en nie vir 'n onbepaalde tyd moet wees nie. Wanneer die kontrak tot 'n einde kom, moet dit weer 'n oop tender wees. Hierdie proses van oop, deursigtige en billike mededinging sal tot voordeel van skole, studente en ouers wees, en dit sal 'n groter keuse en verbeterde gehalte van die dienste wat deur verskaffers aangebied word, asook 'n vermindering in die pryse tot gevolg he.

6. Hierdie beperkende praktyke ten opsigte van skooluniforms kan ook ten opsigte van ander goedere voorkom, soos byvoorbeeld skryfbehoeftes en skoonmaakbenodigdhede. Beheerliggame word versoek om te verseker dat hulle die maatreels implementeer, soos uiteengesit in paragraaf 5 hierbo ten opsigte van skooluniforms, en aan die vereistes in paragrawe 3.5 ten opsigte van enige ander aankope van goedere of dienste vir die skool. Skole wat daaraan skuldig bevind word dat hulle nie aan hierdie vereistes gehoor gee nie, kan deur die Mededingingstribunaal en die Mededingingsappelhof, sowel as 'n siviele landdroshof beboet word.

7. Die Wes-Kaapse Onderwysdepartement (WKOD) wil graag alle beheerliggame van hul plig herinner om goeie korporatiewe bestuur te handhaaf deur te verseker dat die skole wat hulle beheer nie blootgestel word aan finansiele boetes wat skole se finansiele likiditeit nadelig kan beinvloed nie. Artikel 16 (2) van die Suid-Afrikaanse Skolewet, 1996 (Wet 84 van 1996), bepaal dat "'n beheerliggaam in 'n posisie van vertroue teenoor die skool staan".

8. In die bogenoemde verband vereis die WKOD dat skole hul aankooppraktyke met betrekking tot die verkryging van goedere en/of dienste hersien om voldoening aan die Wet op Mededinging, 1998 (Wet 89 van 1998), te verseker.
9. Maak asseblief seker dat die inhoud van hierdie omsendbrief onder die aandag van alle belanghebbendes, insluitende die skool se ouditeur, gebring word.


GETEKEN: PA VINJEVOLD
HOOF: ONDERWYS
DATUM: 2015:07:29

Bylae: "Extracts from the Competition Act, 1998 (Act 89 of 1998)"  (grootte: 23 KB)
"South African Schools Act, 1996 (Act 84 of 1996)"  (grootte: 255 KB)