1. Die doel van hierdie omsendbrief is om skole van die Wes-Kaap Onderwysdepartement (WKOD) wat op staatsgrond geleë is en staatsgeboue beset te adviseer aangaande verpligtinge van beheerliggame t.o.v. artikel 36 van die Suid-Afrikaanse Skolewet, 1996 (Wet 84 van 1996) hierna verwys na as "die SASW".
2. Die Wysigingswet op Basiese Onderwys, 2011 (Wet 15 van 2011) soos gepubliseer in die Regeringskoerant No. 34620 van 19 September 2011, het, onder andere artikel 36 van die SASW gewysig deur die invoeging van die volgende subartikels:

"Wysiging van artikel 36 van Wet 84 van 1996, soos gewysig deur artikel 5 van Wet 57 van 2001
Artikel 36 van die Suid-Afrikaanse Skolewet, 1996, word hierby gewysig deur die volgende subartikels by te voeg:

"36(4)
  1. 'n Beheerliggaam kan, met die goedkeuring van die Lid van die Uitvoerende Raad—

    1. die vaste eiendom van .n skool uithuur, beswaar, omskep of verander om vir skoolaktiwiteite voorsiening te maak of om die skoolfonds van daardie skool aan te vul; en

    2. enige persoon toelaat om enige besigheid op die skooleiendom te doen om die skoolfonds aan te vul.
  2. 'n Beheerliggaam mag nie enige aktiwiteite op skooleiendom toelaat wat gevaarlik of ontwrigtend vir leerders is of deur hierdie Wet verbied word nie.
(5) By die toepassing van subartikel (4) beteken "skooleiendom" vaste eiendom wat aan die Staat behoort, met inbegrip van eiendom in artikels 13 en 55 beoog en enige vaste eiendom aangekoop deur "n skool uit skoolfondse of donasies aan die skool."
3. Die WKOD erken die reg van sy skole, ingevolge artikel 13(2) en 36(1) om vaste eiendom wat deur die staat besit word te okkupeer en te gebruik tot voordeel van die skool, vir opvoedkundige doeleindes, sowel as die verantwoordelikheid van die beheerliggaam om alle redelike maatreëls te tref om die bronne wat deur die staat verskaf word, aan te vul om die gehalte van onderwys wat deur die skool aan al die leerders verskaf word, te verbeter.

4. Die WKOD wil egter die volgende onder die aandag van alle regeringsliggame en prinsipale van gewone openbare skole op staatsgrond bring:
4.1 Gesag van die Provinsiale Minister van Onderwys

Die Provinsiale Minister van Onderwys is die goedkeurende gesag vir die doel van die implementering van artikel 36(4) van die Wet. Die magte verleen aan die Provinsiale Minister deur artikel 36(4) beperk die gesag van die beheerliggaam om vaste eiendom van die skool uit te huur, te beswaar, te omskep of te verander.
4.2 Verantwoordelikheid van die beheerliggaam
4.2.1 Ingevolge artikel 16(2) van die SASW staan 'n beheerliggaam "in 'n vertrouensposisie" teenoor die skool. Alle beheerliggame moet handel ingevolge aanvaarbare korporatiewe beheerbeginsels in die nakoming van hulle funksies. Die beheerliggaam moet deeglike ondersoek instel ten opsigte van enige onderneming wat beheer- en finansiële implikasies vir die skool inhou.
4.2.2 Die beheerliggaam moet verseker dat leerderlede nie gebind word deur enige kontrak wat 'n beheerliggaam mag onderteken nie.
4.2.3 Artikel 20(1)(g) van die SASW bepaal dat die beheerliggaam die skool se eiendom en geboue en gronde wat deur die skool beset word, met inbegrip van skoolkoshuise, moet administreer en beheer, maar die uitoefening van hierdie mag moet nie op enige wyse inmeng met die implementering van 'n besluit wat deur die Lid van die Uitvoerende Raad of Departementshoof geneem is ingevolge enige wet of beleid nie.
4.2.4 Alle besluite wat deur die beheerliggaam geneem word, moet in die beste belang van die leerders wees.
4.2.5 Waar 'n beheerliggaam van plan is om die gebruik van die skool vir sakedoeleindes toe te laat, moet dit

  1. die nodige regs- en finansiële kundiges aanstel om met kontraktuele vereistes te help.
  2. verseker dat die kontrak wat onderteken word nie in die toekoms tot nadeel van die skool sal lei nie (Dit sou kon beteken om ooreen te stem oor inkomsteprojeksies wat gebaseer is op gesonde finansiële oorwegings.);
  3. die plaaslike munisipaliteit of stadsraad nader om te verseker dat daar voldoen word aan munisipale of raadsregulasies, veral ten opsigte van hersonering;
  4. die veiligheidsimplikasies vir leerders en alle werknemers by die skool in oorweging neem deur van artikel 36(4)(b) van die Wet kennis te neem.
  5. verseker dat die redes vir die aansoek waarna verwys is in paragraaf 4.4.1 hieronder duidelik gestel word sodat die Provinsiale Minister in 'n posisie is om 'n ingeligte besluit te neem; en
  6. waar die beheerliggaam aansoek doen om verandering of omskepping van staatseiendom, bouplanne voorlê, met deeglike kosteberekening, saam met die aansoek.
4.2.6 Die beheerliggaam moet alle redelike stappe doen om te verseker dat die vrede van inwoners in die omgewing van die skool gehandhaaf sal word sover as redelik moontlik.
4.3 Die WKOD se posisie en hersonering van grond
4.3.1 Die Departement van Vervoer en Openbare Werke is die bewaarder van alle staatseiendom in die provinsie, en die WKOD het nie die regsbevoegdheid om af te wyk van bestaande hersoneringsreëlings nie, wat die verantwoordelikheid van die Stadsraad of 'n ander relevante plaaslike munisipaliteit is.
4.3.2 Dit bly die verantwoordelikheid van die betrokke skool om seker te maak dat geen kommersiële of sakeonderneming onderneem word wat neerkom op 'n oortreding van die munisipaliteit se soneringsregulasies en verorde ninge.
4.3.3 Indien die aansoek waarna verwys word in par 4.4.1 hieronder die onderwerp is van 'n hersoneringsaansoek, sal die Provinsiale Minister ook die goedkeuring van die Provinsiale Minister van Vervoer en Openbare Werke in hierdie verband versoek.
4.4 Versoek aan die Provinsiale Minister ingevolge artikel 36(4)
4.4.1 'n Beheerliggaam moet aansoek doen by die Provinsiale Minister om vaste eiendom van die skool uit te huur, te beswaar, te omskep of te verander, of om enige persoon toe te laat om enige besigheid op skooleiendom te bedryf.
4.4.2 Die aansoek waarna verwys word in paragraaf 4.4.1 hierbo moet

  1. voldoende redes verskaf vir die aansoek sodat die Provinsiale Minister 'n ingeligte besluit kan neem;

  2. aandui tot watter mate die skool voordeel kan trek uit die geprojekteerde inkomste of profyt van die potensiële huurder;

  3. Indien dit handel oor die verandering of omskakeling van enige staatseiendom, moet dit vergesel wees van bouplanne met behoorlike kosteberekening;

  4. 'n kopie van die ooreenkoms vir die voorgestelde verhuring beswaring, wysiging en omskepping van 'n kommersiële of sakeonderneming, insluit met duidelike bepalings van, onder andere,

    1. alle regte en verpligtinge van die kontrakterende partye
    2. die doel en duur van die kontrak; en
    3. 'n bepaling dat die aktiwiteit nie skadelik of ontwrigtend sal wees vir leerders of deur die SASW verbied is nie;

    en

  5. 'n kort verklaring insluit oor hoe die beplande ooreenkoms seker sal maak dat aan die skool se toekomstige eise voldoen kan word en dat dit volhoubaar is.
5. Die Minister sal elkr aansoek afsonderlik per geval hanteer.

6. Aansoeke in hierdie verband moet gestuur word aan die volgende adres:

  Hoof: Onderwys
Wes-Kaap Onderwysdepartement:
Vir aandag: Fajwa Abrahams
Privaatsak X 9114
Kaapstad
8000

7. Bring asseblief die inhoud van hierdie omsendbrief onder die aandag van alle lede van u personeel en lede van die skoolbeheerliggaam.


GETEKEN: PA VINJEVOLD
HOOF: ONDERWYS
DATUM: 2012:08:17

"South African Schools Act, 1996"  (grootte: 86 KB)
"Government Gazette No. 34620"  (grootte: 333 KB)