1. INGCACISO YOKWANDLALELA
1.1 Izithuba ezabelwe izikolo zikarhulumente eziqhelekileyo zenzelwa isigqibo ngokwemimiselo yakutsha nje yokubonelelwa ngezithuba zengqesho ezivunyiweyo yiKomiti yeeNtloko zamaSebe eMfundo (Heads of Education Committee) (HEDCOM) ngenxa yeenguqu zamva nje kwikharityhulam yeBakala 10. Xa kukhutshelwe ecaleni ukwabiwa kwezithuba ngokobungakanani beemfuno (weightings) ngokumalunga neBakala 10 ngenxa yeenguqu kwikharityhulam yeBakala 10, ukubalwa kwezinye izithuba ezabelwe izikolo njengoko kuchaziweyo kwiNdlela eHlaziyiweyo yoLwabiwo lweZithuba (Revised Post Distribution Model) (RPDM) eyaqhotyoshelwa kwiSetyhula 0143/2002 yowe-15 Novemba 2002 njengesiHlomelo A, kuhlala kunjalo. Oku kuthetha ukuba ubukhulu kukwasetyenziswe nango-2007 kwalaa migaqo nalaa miqathango yasetyenziswa kulwabiwo lwezithuba zango-2003 ukuya kutsho ku-2006.
1.2 Kwixesha langaphambili, izithuba zengqesho ezabelwe izikolo zemfundo eneemfuno ezizodwa zazikhutshwa ngomjikelo weminyaka emithathu (3-year cycle). Ukususela ngo-2005, izithuba ezabiweyo zikhutshwa qho ngonyaka.
1.3 Njengoko kumiselwe ngumthetho, iSebe leMfundo leNtshona Koloni lithetha-thethene ngokufanelekileyo nemibutho yabasebenzi yePhondo ekwiBhunga leMfundo lezoBudlelane emiSebenzini (Provincial Education Labour Relations Council) (PELRC), kwakunye nemibutho yamabhunga olawulo ezikolo eyaziwayo ngokumalunga nezi zithuba zabelwe izikolo zikarhulumente eziqhelekileyo nezikolo zemfundo eneemfuno ezizodwa.
2. IMIQATHANGO (IMIGAQO NGOKUBANZI)
2.1 Ngokwemiqathango yeRDPM, izikolo zikarhulumente eziqhelekileyo nezikolo zemfundo eneemfuno ezizodwa mazinikwe izithuba zazo ezabelwa iziko ngonyaka phambi kokuphela kukaSeptemba wonyaka ongaphambili. Oku kuthetha ukuba zonke izithuba ezanikwa izikolo zikarhulumente eziqhelekileyo, kwakunye nazo zonke izithuba ezongezelelwayo zenqanaba 1 ezenziwa zakho ngo-2006 ngenxa yokwanda kwenani labafundi ababhalisiweyo okanye ngenxa yeemfuno zekharityhulam zeziko lemfundo, ziya kuphelelwa ekupheleni kuka-2006.
2.2 Izithuba eziveliswe ngenjongo yokukhawulelana nemeko yethutyana (ad hoc posts) (ukongeza phezu kwezo ziboniswe kwizithuba ezisisigxina ezabelwe isikolo) nezanikwa izikolo ekupheleni kuka-2005 ngenjongo yokuba zisetyenziswe ngo-2006 ukwenzela ukuqinisekisa ukuba izikolo ezithile zinomlinganiselo wenani emalifundiswe ngutitshala oyi-33:1 (kwizikolo eziziisekondari) okanye oyi-39,5:1 (kwizikolo zaseprayimari) nazo ziya kuphelelwa ekupheleni kuka-2006.
2.3 Izikolo ziya kwaziswa ngeleta eyahlukileyo ngemeko yazo ngokumalunga nezithuba eziveliswe ngenjongo yokukhawulelana nemeko yethutyana kwiziko elo ngo-2007.
  • Izithuba eziveliswe ngenjongo yokukhawulelana nemeko yethutyana zingazaliswa kuphela xa izezethutyana yaye, kwimeko yootitshala abaqeqeshwe ngokupheleleyo, ezo zithuba zethutyana eziveliswe ngenjongo yokukhawulelana nemeko yethutyana zingazezenyanga zekhalenda ezilishumi elinambini kwaye mazingaze zidlulele ngaphaya kwe-31 Disemba 2006.

  • Ukuzaliswa kwezi zithuba eziveliswe ngenjongo yokukhawulelana nemeko yethutyana makwenziwe ngokuthathela ingqalelo efanelekileyo imihlathi 2.8 no-2.9 yale setyhula.

2.4 Kuza kusebenza ukuhlelwa kwezithuba neenkcazo zazo okukwiSigqibo 4/2003 seMvumelwano neMibutho yaBasebenzi ekwiBhunga leMfundo lezoBudlelane emiSebenzini (ELRC Collective Agreement 4/2003) ngokumalunga nolwabiwo lwezithuba.
2.5 Izikolo zihlelwa ngokweMimiselo yokuHlela iZikolo (School Grading Norms) njengoko kubhaliwe kwiSigqibo 3/2006 seMvumelwano neMibutho yaBasebenzi ekwiBhunga leMfundo lezoBudlelane emiSebenzini (ELRC Collective Agreement 3/2006)
2.6 Ngo-2006, izithuba zeetherapisti (therapist posts) eziyi-121 zabelwa izikolo zemfundo eneemfuno ezizodwa. Kwa eli nani linye leetherapisti liya kwabelwa izikolo ngo-2007, kodwa lisasazwe kwakhona kwizikolo zemfundo eneemfuno ezizodwa.
2.7 Izithuba zeesayikholojisti (pyshologists posts) kwizikolo zemfundo eneemfuno ezizodwa zikarhulumente, apho kunokwenzeka, ziyinxalenye yezithuba zonyuselo-sikhundleni.
2.8 UKUBALWA KWAKHONA KWENANI LEZITHUBA EZABELWE IZIKO

Lilungelo leSebe leMfundo leNtshona Koloni ukubala kwakhona inani lezithuba ezabelwe iziko ukuba kuye kwafunyanwa ukuba kukho nayiphi na ingcaciso engachanekanga.

QAPHELA

Izithuba ezabelwe amaziko emfundo zabalwa ngokususela kwidatha emalunga namanani abafundi ababhalisiweyo njengoko kubonisiwe kwiirekhodi ze-CEMIS zezikolo ngazinye. Isiphumo soku singaba kukuba, xa kunokwenzeka ukuba idatha yesikolo ingafakwa ngokupheleleyo kwi-CEMIS ungadlulanga lo mhla 11 Septemba 2006, isikolo singanezithuba zengqesho ezingaphantsi kwenani lezithuba zengqesho ekumelwe sibe nazo. ISebe leMfundo leNtshona Koloni liya kuba nako ukujonga ezo zicelo zezibheno (appeals) ezimalunga noku. Nangona kunjalo, izicelo zezibheno ezilolu hlobo ziya kuqwalaselwa kuphela ngokususela kwidatha ye-CEMIS (neya kuqinisekiswa ngokweenkqubo eziphathelele kwiCEMIS). Izicelo zezibheno mazifike kwiSebe iWCED, zibhalwe ukuba maziqwalaselwe ngulo: Head: Subdirectorate Provisioning (Directorate: Personnel Management (Educators) ingagqithanga i-20 Oktobha 2006. Ngelishwa iSebe iWCED aliyi kubanako ukuqwalasela izicelo zezibheno emva kwalo mhla.

2.9 UKUNCIPHA KWENANI LOBHALISO NGOSUKU LOKUQALA LWESIKOLO NGO-2007: IZIKOLO ZIKARHULUMENTE EZIQHELEKILEYO ZASEPRAYIMARI KUPHELA
2.9.1 Kwimeko apho linciphileyo inani lobhaliso lwabafundi xa zivulwa izikolo ngo-2007, o.k.t. apho inani lobhaliso lwabafundi ngosuku lokuqala lwesikolo lingaphantsi kwenani labafundi (Idatha yeCEMIS 2006) eliboniswe kwizithuba ezabelwe iziko elo ngo-2007, ezo zithuba zinokuzaliswa kuphela kangangoko kulingana nomlinganiselo wenani labafundi emalifundiswe ngutitshala kwizithuba ezabelwe iziko elo ngo-2007.
2.9.2 Oku kulapha ngasentla kuthetha ukuthi, ukuba lithi inani lezithuba ezabelwe isikolo ngowe-2007, ngokususela kwidatha yeCEMIS 2006 yabafundi abali-1000, libonelele ngezithuba ezingama-30 (enika umlinganiselo wenani labafundi emalifundiswe ngutitshala ongu-33.33 ngokumalunga nesikolo sikarhulumente esiqhelekileyo esichaphazelekayo) lize inani lobhaliso lwabafundi kusuku lokuqala esikolweni ngo-2007 libe lingu-920, inqununu inokuzalisa izithuba eziyi-28 kuphela, o.k.t ama-920 ohlula-hlulwe ngo-33.33 abe ngu-28 (27.60) (920÷ 33.33 = 28 (27.60)). Izithuba ezibini ezishiyekileyo ziya kutshitshiswa zize zabelwe ezinye izikolo apho kuye kwakho ukukhula khona kwamanani. Oku kwakhona kuya kususela kwinani labafundi ababhaliswe kwiCEMIS.
2.9.3 Lo mqathango okhankanywe apha ngasentla AWUSEBENZI kwizikolo zikarhulumente eziqhelekileyo apho ZONKE izithuba ezikhoyo zizaliswe ngootitshala abasisigxina. Nakuba kunjalo, ukuba kuthi kuvuleke isithuba ngenxa yaso nasiphi na isizathu, kuya kusetyenziswa lo mqathango olapha ngasentla.
2.10 UKUNCIPHA KWENANI LOBHALISO NGO-2007: IZIKOLO ZIKARHULUMENTE EZIQHELEKILEYO ZASEPRAYIMARI KUPHELA

Lilungelo leSebe leMfundo leNtshona Koloni ukutshitshisa izithuba zenqanaba 1 ukuba kukho ukuhla kwamanani obhaliso lwabafundi esikolweni ngethuba lokuqhubeka konyaka u-2007. Kwiimeko ezinjengezi ootitshala abaqeshwe ngokungesosigxina (in a temporary capacity) baya kutshintshelwa kwizithuba ezikwamanye amaziko. Ngako oko ke ziyacelwa iintloko zamaziko emfundo ukuba zibaxelele ootitshala abaza kuqeshwa ngokungesosigxina xa begayelwa ukuqeshwa ezithubeni, ukuba baya kuqeshwa phantsi komqathango wokuba baya kutshintshelwa kwamanye amaziko xa kutshitshiswa izithuba ngenxa yokuncipha kwenani lobhaliso lwabafundi.

2.11 UKUNCIPHA KWENANI LOBHALISO: KWIZIKOLO EZIZIISEKONDARI

Ekuqaleni kuka-2001 umgaqo-nkqubo wobudala bokwamkelwa esikolweni wafakelwa izilungiso okwathi ke oko kwabangela ukuba kubhaliswe ezikolweni phantse ngaphantsi kwabafundi abangama-22 000 kwibakala 1. Kucingelwa ke ukuba inani lilonke labafundi bebakala 8 ngo-2007 liya kuba ngaphantsi kakhulu xa kuthelekiswa naweminyaka edlulileyo. Ngenxa yoku yaye ukwenzela ukugcina uzinzo kwinkqubo yemfundo, akayi kutshintshwa amanani ezithuba ootitshala abaqeshwe kwizikolo eziziisekondari ngo-2007, ukuba kuye kwakho ukuncipha kwamanani abafundi ababhalisiweyo. Ngako oko ke imihlathi 2.9 no- 2.10 yale setyhula ayisayi kusebenza kwizikolo eziziisekondari.

2.12 UKWANDA KWENANI LOBHALISO NGO-2007

Izicelo zokudalwa kwezithuba ezongezelelweyo kwizikolo zikarhulumente eziqhelekileyo ngenxa yokwanda kwenani lobhaliso lwabafundi mazingeniswe kwiSebe leMfundo leNtshona Koloni ngokukhawuleza kakhulu. Iimfunko zezithuba zengqesho ezongezelelweyo zichazwe kwiSetyhula 0011/2003 yowe-16 Januwari 2003.

Kucelwa niqaphele ukuba iSebe iWCED sekumbovu ukuba livelise inkqubo yokuphucula isistim yonxibelelwano ngekhomyutha (electronic system) ukungiselela ukuba iinqununu ziyisebenzise xa zisenza izicelo zezithuba zengqesho ezongezelelweyo ngenxa yokukhula kwamanani. Le program iya kuqhagamshelwa kwiCEMIS kwaye ke ngoko ukunikwa izithuba zengqesho kungaqwalaselwa okanye kuya kuqwalaselwa ngokwedatha eboniswa yiCEMIS. Isetyhula emalunga noku iza kukhutshwa kungekudala.

Makungaze kuqeshwe bantu ngaphandle kokuba kufunyenwe imvume ebhaliweyo kwiSebe iWCED.

3. IZITHUBA EZABELWE AMAZIKO NGO-2007
3.1 UKWANDA KWINANI LEZITHUBA

Kwimeko apho kuye kwakho ukwanda kwinani lezithuba zootitshala kwizikolo zikarhulumente eziqhelekileyo, izithuba ezitsha eziye zavela zinokuzaliswa ngolu hlobo lulandelayo:

3.1.1 Ngokumatanisa (by matching) izithuba ezilingana nezo bakuzo ootitshala abangaphezu kwemfuneko baze bafakwe kwezo ndawo (Makuqatshelwe ukuba le yinkqubo eqhubeka okokoko nekhethwa kuqala ngaphezu kwaleyo yokupapashwa kuluhlu lwezaziso zezithuba.)
3.1.2 Ngokupapashwa kuluhlu lwezaziso zezithuba ngenjongo yokuzaliswa ngokusisigxina kwazo (Oku kuthetha ukuba izithuba zenqanaba 1 nezithuba zonyuselo-sikhundleni mazipapashwe ngokukhawuleza kakhulu zakuvela.)
3.1.3 Ngokuqeshwa kootitshala ngokungesosigxina okanye babe ngababambeleyo (in an acting capacity) ngokwemigaqo emiselweyo yomgaqo-nkqubo okhoyo
3.2 UKUNCIPHA KWINANI LEZITHUBA
3.2.1 Kwimeko apho liye lancipha inani lezithuba kwizikolo zikarhulumente eziqhelekileyo nakwizikolo zemfundo eneemfuno ezizodwa (o.k.t. apho kutshitshiswe isithuba okanye izithuba), iziko lemfundo lingazalisa kuphela elo nani lezithuba libonisiweyo kuluhlu lwezithuba elizabelweyo. Ngako oko ke oku kuthetha ukuba iziko lemfundo alinako konke konke ukuzalisa ngaphezu kwenani lezithuba elizabelweyo.
3.2.2 Ukuba kuthe kwakho inani lootitshala abaqeshwe ngokusisigxina elingaphezu kwenani lezithuba ezabelwe iziko, elo ziko alinako ukuphinda liqeshe abanye ootitshala nokuba ngaba kungokusisigxina okanye ngokungesosigxina.
3.2.3 Ziyakhunjuzwa kwakhona iintloko zamaziko emfundo ukuba iSebe leMfundo leNtshona Koloni aliliniki iziko ootitshala abambeleyo apho bangaphezu kwenani lezithuba ootitshala abaqeshwe ngokusisigxina kulo.
3.2.4 Ootitshala abaqeshwe ngokusisigxina mabavakaliswe njengabangaphezu kwemfuneko (declared in excess) ngokweSigqibo 2/2003 seMvumelwano neMibutho yaBasebenzi ekwiBhunga leMfundo lezoBudlelane emiSebenzini (ELRC Collective Agreement 4/2003).
3.3 UKUZALISWA KWEZITHUBA EZIPAPASHIWEYO
3.3.1 Zonke izithuba esele zipapashwe kuluhlu lwezithuba lwesebe zingazaliswa ngokusisigxina ngokuxhomekeka ekubeni isithuba eso sikho kwinani lezithuba ezabelwe iziko ngo-2007.
3.3.2 Ukuba kuthi kanti isithuba eso asikho kwinani lezithuba ezabelwe iziko ngo-2007, elo ziko alinalungelo leso sithuba yaye kuya kuthathwa ngokuba sipapashwe ngempazamo.
3.3.3 Usaza kuhlala usebenza umqathango ekuthi ngawo isithuba esipapashiweyo (ngakumbi isithuba sonyuselo-sikhundleni) sibe nokuzaliswa kuphela xa singazi kudala omnye utitshala ongaphezu kwemfuneko.
3.3.4 Ukuba zithi iintloko zamaziko emfundo kunye namabhunga olawulo zibe noluvo lokuba inkcazo yesithuba esipapashiweyo ayisazanelisi iimfuno zekharityhulam zelo ziko, zinokucela iSebe iWCED ukuba lisithathe eso sithuba njengesipapashwe ngempazamo. Isicelo esilolu hlobo masihambe kunye nenkcazo ebanzi yezizathu ezisixhasayo.
3.4 OOTITSHALA ABANGAPHEZU KWEMFUNEKO
3.4.1 Ootitshala esekuthiwe bangaphezu kwemfuneko, ngokususela kulwabiwo lwezithuba lwangaphambili nangokungqinelana neenkqubo zangaphambili, nabasengaphezu kwemfuneko nangoku, baya kugcina loo meko yabo yokubangaphezu kwemfuneko (retain their in excess status). Imeko yaba titshala iya kusingathwa ngokulandela iimvumelwano nemibutho yabasebenzi ekwiBhunga leMfundo lezoBudlelane emiSebenzini (ELRC).
3.4.2 Aba titshala bangaphezu kwemfuneko (funda umhlathi 3.4.1) banokufakwa ezithubeni ezabelwe amaziko ngokutsha ngokuthi kumataniswe (by matching) izithuba ezilingana nezo bakuzo baze ke baqeshwe apho kuzo (khangela umhlathi 3.1.1).
3.4.3 Njengoko kucacisiwe kumhlathi 3.2.4 apha ngasentla, ootitshala abaqeshwe ngokusisigxina mabachazwe njengabangaphezu kwemfuneko (in excess) ngokweSigqibo 2/2003 seMvumelwano neMibutho yaBasebenzi ekwiBhunga leMfundo lezoBudlelane emiSebenzini (ELRC).
3.5 UKUHLAZIYWA KOLWABIWO LWEZITHUBA ZAMAZIKO NGO-2007
3.5.1 ISebe iWCED labe inani lezithuba elinako ukuzihlawulela labela amaziko aphantsi kwalo ngokungqinelana ne-RDPM kunye nomhlathi 1.1 ongasentla.
3.5.2 Nakuba kunjalo, iSebe leMfundo leNtshona Koloni liyayiqonda into yokuba kunokwenzeka ukuba kubekho iintloko zamaziko emfundo ezinqwenela ukuba kuhlaziywe ulwabiwo lwezithuba zamaziko azo ngenxa yokuhlelwa kwazo ngokwentlupheko (ukuhlelwa ngokwamanqanaba amahlanu entlupheko - poverty quintiles) kunye nokubakho kweenguqu ezizodwa kakhulu (exceptional changes) kwiimeko zamaziko azo okungathi kwenzeke. Kwimeko zokuhlaziywa kolwabiwo lwezithuba zamaziko makungeniswe izicelo ezixhaswa zizizathu ezivakalayo kwiSebe leMfundo leNtshona Koloni ukuze ziqwalaselwe ngulo Head: Subdirectorate Provisioning (Directorate: Personnel Management (Educators)) ungadlulanga owe-20 Oktobha 2006.
4. IMIBUZO

Imibuzo ephathelele kule setyhula (imiqathango njl. njl.) mayibhekiswe kubaphathi beesekethe.

5. IZINTO NGOKUBANZI

Kucelwa wazise okubhalwe kule setyhula bonke ootitshala namalungu amabhunga olawulo ukuze bakuthathele ingqalelo.



ISAYINWE: NGU-R.B. SWARTZ
INTLOKO: YESEBE LEMFUNDO
UMHLA: 2006:09:15