1. Aangesien ‘n skool mag afstand doen van die gebruik van gedeeltes van sy terrein en/of geboue, was die Wes-Kaap Onderwysdepartement (WKOD) verplig om hierdie prakyk in oënskou te neem en duidelike riglyne vir die vervreemding van onbenutte en/of onderbenutte skoolterreine en/of -geboue daar te stel.
2. Die WKOD besit geen onroerende eiendom nie. Openbare skole maak gebruik van Staatseiendom waarvan die Departement van Vervoer en Openbare Werke (Hoofdirektoraat: Eiendomsbestuur) (hierna na verwys as Eiendomsbestuur) die bewaarder is. Die vervreemding van skooleiendom en -geboue is egter onderhewig aan die toestemming en goedkeuring van die betrokke skoolbeheerliggaam (SBL). Ingevolge artikel 20(1)(g) van die Suid-Afrikaanse Skolewet 1996 (Wet 84/1996), (hierna na verwys as die Skolewet), moet ‘n SBL “die skool se eiendom, asook die geboue en gronde deur die skool beset, met inbegrip van koshuise, indien van toepassing, administreer en beheer”. Ingevolge artikel 13 (3) van die Skolewet mag slegs die Lid van die Uitvoerende Raad vir Onderwys 'n skool se okkupasiereg en gebruik van opvoedkundige eiendom of geboue beperk.
3. Dit is gebiedend noodsaaklik dat wanneer ‘n SBL sy okkupasiereg op ‘n gedeelte van sy terrein en/of onderbenutte geboue wil opsê, die geval individueel gehanteer en oorweging geskenk moet word aan die onderskeie ruimtenorme wat van toepassing was voor die totstandkoming van die WKOD in 1996 asook aan die volgende norme en standaarde wat tans van toepassing is op die voorsiening van nuwe skoolterreine:

  • ‘n Skoolterrein van 2,0 hektaar vir die ontwikkeling van ‘n primêre skool

  • ‘n Skoolterrein van 3,0 hektaar vir die ontwikkeling van ‘n sekondêre skool
4. PROSEDURE VIR DIE VERVREEMDING VAN ONBENUTTE EN/OF ONDERBENUTTE EIENDOM EN GEBOUE WAT VIR ONDERWYSDOELEINDES GESONEER IS
4.1 Die SBL moet die WKOD skriftelik in kennis stel dat hy sy okkupasiereg op ‘n gedeelte van sy skoolterrein en/of onderbenutte geboue (insluitend koshuise) wil opsê.
4.2 Die WKOD (Direktoraat: Fisiese Hulpbronbeplanning) sal die skoolterrein besoek om eerstehands te bepaal of die gedeelte van die terrein en/of die gebou(e) behou moet word of nie.
4.3 Indien die gedeelte van die terrein en/of die gebou(e) nie benut word nie, sal die WKOD die eiendom afstaan aan Eiendomsbestuur wat op sy beurt die eiendom sal verkoop vir “die hoogste en beste benutting” nadat die nodige opmetings, hersonering, en bemarking van die eiendom en/of gebou(e) afgehandel is.
4.4 Eiendomsbestuur sal verantwoordelik wees vir die betaling van alle professionele onkostes verbonde aan die verkoop van die eiendom, bv. landmeter, eiendomswaardeerder, en sal verseker dat die bepalings van die Wes-Kaap Grondadministrasie Wet, (Wet 6/1998) nagekom word. Eiendomsbestuur sal besluit oor die geskikste vervreemdingswyse, bv. geslote tender, openbare veiling, langtermynhuur.

5. BEPALING VAN DIE PERSENTASIEOPBRENGS TOT VOORDEEL VAN ‘N SKOOL
5.1 Die volgende glyskaalmodel, gebaseer op die grondrede dat markwaardes van eiendomme van gebied tot gebied verskil, sal gebruik word om die persentasie van die opbrengs wat tot voordeel van 'n skool sal wees, te bepaal: 
Kategorie 1   (finansiële sterk skole)   20%
Kategorie 2                              35%
Kategorie 3                              51%
Kategorie 4                              68%
Kategorie 5   (finansiële swak skole)    85%
5.2 Hierdie persentasies kan verhoog word, maar slegs na goeddunke van die Minister van Onderwys, na konsultasie met die Onderwyshoof. Dit sal afhang van die behoeftes van 'n skool en die motivering wat van die skool ontvang word.

6. DIE AANWENDING VAN DIE OPBRENGSTE VAN DIE VERKOOP VAN ONBENUTTE EN/OF ONDERBENUTTE EIENDOM EN GEBOUE
6.1 Hierdie opbrengste sal soos volg toegedeel word:
6.1.1 Die Departement van Vervoer en Openbare Werke sal alle professionele gelde, asook gelde ten opsigte van die waardering, bemarking, hersonering, ens. van die eiendom, betaal.
6.1.2 ‘n Persentasie van die opbrengs sal volgens die glyskaal in paragraaf 5.1 aan die betrokke skool beskikbaar gemaak word vir die verbetering van infrastruktuur.
6.1.3 Die balans sal beskikbaar gestel word vir die verbetering van skoolinfrastruktuur elders in die Wes-Kaap.
6.2 Die bedrag wat aan ‘n skool toegeken word, mag slegs aangewend word vir opgradering (aanbouing en uitbreiding) en instandhouding (herstelwerk aan bestaande infrastruktuur), en nie vir die kosmetiese verfraaiing van die skoolgeboue nie.
6.3 Skole moet die WKOD (Direktoraat: Fisiese Hulpbronbeplanning) raadpleeg in verband met die projek(te) wat hulle wil onderneem. Die volgende prosedure sal van toepassing wees:
6.3.1 Skole moet ‘n skriftelike motivering vir die aanbouing, opgradering of instandhouding wat benodig word, aan die WKOD voorlê.
6.3.2 Die motivering sal geëvalueer word en 'n aanbeveling sal dan via die Superintendent-Generaal na die Minister van Onderwys verwys word vir goedkeuring.
6.3.3 Indien die projek goedgekeur word, sal die WKOD (Direktoraat: Fisiese Hulpbronbeplanning) ‘n formele versoek aan die Departement van Vervoer en Openbare Werke rig om die projek in die geheel te bestuur (die teken van planne, voorbereiding van spesifikasies, advertering van tender, toekenning van tender, monitering van vordering, optrede as die staat se gehalteversekeringsagent, betaling van kontrakteur).
6.3.4 Geen betalings van die opbrengste van die verkoop van onbenutte en/of onderbenutte eiendom of grond sal direk aan skole gemaak word nie. Hulle sal ook nie toegelaat word om self projekte te bestuur wat deur die opbrengs gefinansier sal word nie. Dit sal namens die skool deur die Departement van Vervoer en Openbare Werke gedoen word.
6.3.5 Indien enige klagtes en/of dispute van skole ontvang word, sal hulle gehanteer word deur 'n dispuutkomitee aangestel deur die Onderwyshoof en bestaande uit verteenwoordigers van die WKOD, Openbare Werke en Eiendomsbestuur.

7. Navrae rakende die inhoud van hierdie omsendbrief kan gerig word aan me Fajwa Abrahams by telefoon 021 467 2130.


GETEKEN: R.B. SWARTZ
HOOF: ONDERWYS
DATUM: 2003:12:18